Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1u1uPomiędzysłuchaniemasłyszeniem-typologiabodźcówsłuchowycharodzaje…
31
Współcześniewwielusytuacjachdniacodziennegomuzykastajesięrodzajem
konkurencyjnegobodźcainiestanowizasadniczegoprzedmiotu,naktórymod-
biorcakoncentrujeswojąuwagę5.Wówczasniejakowpraktycemożnazaobserwować
działaniemechanizmówwskazywanychwteoriachuwagi.Jakzauważapsycholog
muzyki,AnnaJordan-Szymańska:
[j]ednoczesnapercepcjawzakresieróżnychmodalnościzmysłowych,np.wzrokowa
isłuchowa,słuchowaiwęchowaitd.,wmniejszymstopniuobciążauwagęniżper-
cepcjaróżnychzjawiskwobrębiejednejmodalnościzmysłowej.Trudnojednocześ-
niesłuchaćprzezjednąsłuchawkęmówionegotekstu,aprzezdrugąsymfoniiMozarta,
jeszczetrudniejjegodwóchróżnychsymfonii.Zasobównaszejuwagistarczawtedyje-
dynienapercepcjęjednegoprzekazu.Jestnamnatomiastznaczniełatwiejsłuchaćmu-
zykiiwtymsamymczasiedegustowaćpotrawy(Jordan-Szymańska2014:33).
Wartorównieżzwrócićuwagęnafakt,wykonywaniejednoczesnychczyn-
nościwymagaskutecznegodziałaniamechanizmuprzełączaniauwagi.Przerzutność
uwagi(Jersild1927)tonzdolnośćuwagidoprzełączaniasięmiędzydwomazada-
niami,«obsługiwanymi»przezniezależneprocesyprzetwarzaniainformacji”(Nęcka
iin.2013:185).Wedługniektórychautorówprzełączanieuwaginp.zjednejczyn-
nościnadrugąjestosobnymprocesem,obsługiwanymprzezwyspecjalizowaną
strukturę.Innizkoleitraktująwkategoriachspecyficznejzdolnościdozarządza-
niaczasem,dzielonymnaczynnościwykonywanejednocześnie.Procesprzełączania
zabieraniecoczasu,zatemfaktspowolnieniaczynnościwykonywanychjednocześ-
nieniekonieczniewymagaprzyjęciawnioskuoistnieniuokresurefrakcjiiprze-
twarzaniaszeregowegoitp.Zgodniezhipoteząprzełączanianawetczynnościwpełni
zautomatyzowaneiwykonywanerównoleglewymagająwięcejczasuniżkażdaznich
osobno.WsposóbobrazowyopisujetozjawiskoTadeuszNowackinaprzykładzie
sytuacji,wktórejdanaosobaczytaksiążkęztowarzyszeniemmuzyki.Zauważaon,
[s]kierowanieświadomościnaokreślonyprzedmiot[czytanieksiążki-S.M.][ś]wydo-
bywagoiustawiawcentrumświadomości.Natomiastwszystkieinnezjawiska,chociaż
wiemy,żesięodbywają,pozostająjakgdybynamarginesie,naobwodzieświadomości,
niepotrafimyzdaćsobiejasnosprawyzichprzebiegu[ś],uświadomieniesobiejed-
negoprzedmiotuutrudniajasneuświadomienieinnychprzedmiotów.Wpełnijasno
iwyraziściemogęobserwowaćjedenprzedmiot(Nowacki1973:219,za:Kofin2012:20).
Wopisanymprzypadkupomimotego,żeodbiorcasłyszymuzykę,niesłuchajej.
Muzykastanowijedynietło.Podzielnośćuwaginiepozwalanajednoczesneśledze-
nietreściksiążkiimuzyki,ponieważjednaczynnośćdokonujesiękosztemdrugiej.
5Por.Wstęp.