Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Jakzdefniowaćmyśleniekrytyczne?
NatomiastR.Ennis(2001,2003)odróżniaumiejętności(analizy
założeń,ocenywiarygodnościźródeł,identyfikowaniastanowisk
ipodejść,tworzeniairedefiniowaniapytań)odpostaw,nazywa-
nychdyspozycjami(nastawieniepytajne,uważnośćnapodstawy
sądówitwierdzeń,uwzględnianiemaksymalniewieluuwarunko-
wańikontekstów,potrzebabyciadobrzepoinformowanym,po-
wstrzymywaniesięodosądu,gdydowodywydająsięniewystar-
czające).Torozróżnienienaumiejętności(techniki,zdolności)
idyspozycje(postawy)jesttakżekluczowedlapropozycjinaucza-
niamyśleniakrytycznego,proponowanejwniniejszejksiążce.
Walternatywnymnurcierozumieniazdolnościkrytycznych
umiejscowićmożnakoncepcjęświadomościkrytycznejM.Cze-
repaniak-Walczak(2006,s.153),rozumianejjakozdolnośćdo
nkrytycznegomyśleniaoproblemach,dostrzeganiuichiskutecz-
nymrozwiązaniu”,wyrażającejsięzauważaniemograniczeńide-
prywacji,jakimpodlegajednostka,wybieraniemsposobówich
usuwaniaiosiąganiemnnowychprawipólwolności”(Czerepa-
niak-Walczak,1995,s.138),pozwalającejnaobiektywne,ade-
kwatnedorzeczywistościrozpoznawanieproblemów,np.naci-
skówwładzy.Jestonazwiązanazniezgodąnaniesprawiedliwość,
awykorzystywanadoanalizyprocesówspołecznych.
17
HISTORIAITRADYCJAMYŚLENIAKRYTYCZNEGO
Wielubadaczyprzyjmuje,żekluczemdomyśleniakrytycz-
negojestfilozofia.Wspólnadlafilozofiiipedagogikijestper-
spektywarozumieniakrytycznegomyśleniajakoracjonalne-
go,związanegoztworzeniemlubzmianąwłasnegostanowiska
wkonfrontacjizinnymipunktamiodniesieniaorazuświadamia-
niesobiesprzeczności.Należytakżezauważyć,żewielupopula-
ryzatorówideimyśleniakrytycznegowedukacjitowłaśniefilo-
zofowie,bywspomniećchociażbydwóchnajbardziejaktywnych
-M.Lipmana(2008)iR.Paula(1996).
Odczasówstarożytnychpostawakrytyczna,postawascepty-
cyzmuiwątpieniabyłapodstawąwielusystemówfilozoficznych.
Terminnkrytyka”pochodzizgreckiegokrinein,cooznaczanroz-
różniać”.Poszukującpoczątkówtradycjifilozoficznejiedukacyj-
nej,któraukształtowaławspółczesnyobrazmyśleniakrytycznego,
możnawskazaćm.in.platońskieDialogi,anastępnie:oświecenio-
wyracjonalizmKartezjusza,KantaczyfalsyfikacjonizmPoppera.
