Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIĘDZYNAUKĄAPOEZJĄ
uogólniaćwynikówtegorodzajubadań,ponieważonesameoparte
jużodpoczątkunauogólnieniachiabstrakcjachteoretycznych.Dlatego
niemożnanaichpodstawiewyciągaćwnioskówzwrotniestosowanych
doopisuiinterpretacjiepokhistorycznych,zktórychczerpiąinspiracje.
Jednymsłowem,tożewprzeszłościznaleźćmożemyposzczególneidee
iszerszekoncepcjewpewiensposóbspójneczypokrewnenaszym,nie
znaczy,żeprzeszłośćsamażyłanaszymiproblemamiirozwiązywałaje
wsposóbpodobnydonas24.Znaczytylkotyle,żeanalizującteraźniej-
szość,mamydodyspozycjibogatyrezerwuardawnychidei,którepozwa-
lająrozpatrywać,aniewymyślaćodzera,możliwerozwiązanianaszych
aktualnychdylematów.Wtakrozumianymprezentyzmietkwinajwięk-
szasiłanaszejdyscypliny.Choćbowiemjestonahistorią,wrażliwąna
okolicznościczasuimiejsca,tojestzarazemnaukąpoświęconąmyśli
ludzkiej,atajestpodwielomawzględamiaczasowa,aprzynajmniejma
charakterrekurencyjnyciąglewracadotychsamychtematów.Dzięki
prezentyzmowimożemynajpełniejwykorzystaćuniwersalnewalory
naszegoprzedmiotu,itowdwóch,ważnychzwłaszczapodwzględem
edukacyjnym,aspektach:wiedzyiumiejętności.Wiedzy,gdyż,jakpod-
sumowałtrafnieJerzySzacki:
Konteksthistorycznyjestmożeniezbędnydlazrozumieniapisarzydrugo-
rzędnych,którymłaskawieprzyznajemytakielubinnenzasługihistorycz-
ne”,alemyślicielerzeczywiścienwielcy”wogólegoniepotrzebują:uczest-
nicząoniwponadczasowymuniwersumdyskursu;należącdowszystkich
epok,nienależąwistociedożadnej25.
24Jakmogłobywynikaćzpopularnegodzisiajtrenduwskazywaniajaknajwcześniej-
szychprekursorówtakiegoczyinnegowspółczesnegopoglądu,stanowiska,pojęcia,insty-
tucjiitp.DoniedawnanaprzykładjednymtchemwskazywaliśmykonstytucjęUSAjako
pierwszydokumenttejranginaświeciedziśnatomiasttropisięchętniewcześniejszeakty
oznaczeniukonstytucyjnym(np.polskieartykułyhenrykowskiez1573r.),przekazując
palmępierwszeństwazrąkdorąk.PodobniestolattemuNiccolóMachiavellikojarzony
byłprzedewszystkimztwórcąKsięcia,adziśokazujesiępiewcąwolnościrepublikańskiej
ikolegąpofachuPhilipaPettita.Ztakichrewelacjinależysięcieszyć,boświadcząoroz-
wojunauki,alepodwarunkiem,żenietraktowanejakonodkrycia”,leczraczejintelek-
tualnenwynalazki”dowodzące,żeprzeszłośćciągledostarczawartościowegomateriału,
którymożebyćwykorzystanywnaszychcelach.
25J.Szacki,Dylematyhistoriografiiidei(w:)J.Szacki,Dylematyhistoriografiiideioraz
inneszkiceistudia,Warszawa1991,s.14.
27