Na tropach podmiotu

Joanna Trzópek

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-233-3510-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

389

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Trzópek, Joanna. Na tropach podmiotu. Red. . Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, 389 s. ISBN 978-83-233-3510-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Trzópek, J.

T1 Na tropach podmiotu

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

PP Kraków

YR 2013

SN 978-83-233-3510-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 148355, author = "Trzópek, Joanna", editor = "", title = "Na tropach podmiotu", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego", year = "2013", address = "Kraków", isbn = "978-83-233-3510-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Trzópek, Joanna

ED -

TI - Na tropach podmiotu

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

CY - Kraków

PY - 2013

SN - 978-83-233-3510-8

ER -

Netografia (standard APA):

Trzópek, Joanna. Na tropach podmiotu [baza danych online] Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013 [dostęp: 02 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/na-tropach-podmiotu-joanna-trzopek-148355.

neuronauka, samoregulacja, podmiot osobowy, podmiot filozoficzny, świadomość siebie

Problematyka podmiotu należy tradycyjnie do obszaru refleksji filozoficznej. Podobnie jest w przypadku takich związanych z podmiotowością kategorii, jak: wolność, wola, świadomość czy problem psychofizyczny. Obecnie wszystkie te zagadnienia stają ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-233-3510-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

389

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wprowadzenie10
Część I. Podmiot w wybranych ujęciach filozoficznych20
Rozdział 1. U źródeł doświadczenia bycia podmiotem: pierwotna świadomość siebie22
I. „Ja” i podmiot w tradycji kartezjańsko-transcendentalnej23
II. Podmiot czysty a podmiot empiryczny34
III. Redefinicja Kartezjańskiego podmiotu w filozofii analitycznej i w filozofii umysłu37
Rozdział 2. U źródeł doświadczenia bycia podmiotem: podmiot ucieleśniony bytujący w świecie46
I. Bycie-w-świecie jako podstawowa struktura podmiotowości w filozofii Martina Heideggera47
II. Podmiot ucieleśniony w fenomenologii Maurice’a Merleau--Ponty’ego55
III. Podsumowanie i dyskusja63
Rozdział 3. Podmiot osobowy66
I. Podmiot osobowy jako podmiot rozumnych działań68
II. Podmiot osobowy a uczucia73
III. Harry’ego Frankfurta koncepcja podmiotu woli77
IV. Podmiot samointerpretacji Charlesa Taylora85
V. Podsumowanie i dyskusja90
Rozdział 4. O podmiotowych uwarunkowaniach poznania przyrody i świata osobowego. Podmiot filozoficzny a nauka94
I. Konstytucja rzeczywistości przyrodniczej i osobowej w ujęciu Edmunda Husserla94
1. Jak możliwa jest obiektywna przyroda?94
2. Konstytucja przyrody istot żywych101
3. Konstytucja świata duchowego105
II. „Niepozorny stan rzeczy” jako istota nauki według Martina Heideggera108
Rozdział 5. Na styku problematyki filozoficznej i neuronauki: problem psychofizyczny, wolna wola i subiektywność114
I. Wolność woli: między kompatybilizmem a inkompatybilizmem114
II. Johna Searle’a „szczeliny w doświadczeniu” wolności121
III. Problem mind-body i rola subiektywnej świadomości125
IV. Subiektywność i problem redukcji128
1. „Jak to jest być nietoperzem?”130
2. Czy nieredukowalność fenomenów pierwszoosobowych można pogodzić z materializmem133
3. Próba naturalizowania qualiów137
V. Podsumowanie i dyskusja141
Rozdział 6. Eksperymentalna filozofia i potoczne intuicje dotyczące podmiotowości146
I. Czy ludzie są naprawdę inkompatybilistami?149
II. Rola emocji w przypisaniu sprawstwa154
III. Determinizm a redukcyjny mechanicyzm: czego obawiamy się bardziej?157
IV. Podsumowanie i dyskusja162
Część II. Podmiot w badaniach empirycznych166
Rozdział 7. Neuronauka na tropach podmiotu: Skąd wiem, że to ja jestem podmiotem?168
I. „System Kto” i teoria symulacji172
II. Model komparatora175
1. Neuronalne korelaty poczucia podmiotowości: przykładowe badania z wykorzystaniem modelu komparatora178
III. Rola intencji w tworzeniu poczucia podmiotowości180
1. Intencjonalne wiązanie (intentional binding)183
IV. Metapoznanie podmiotowe, czyli jak świadomość działania uczestniczy w tworzeniu poczucia podmiotowości187
V. Poczucie podmiotowości jako wnioskowanie189
VI. Eksperymentalne badania nad podmiotowością – refleksje podsumowujące192
Rozdział 8. Neuronauka na tropach podmiotowości. Działania i wybory198
I. Działanie dowolne: trudności operacjonalizacji199
II. Opóźnienie świadomości201
III. Czy i w jakim zakresie jesteśmy świadomi naszych działań?204
IV. Nieświadome tło, czyli agenci zombie209
V. Neuronauka a świadoma wola i wybory214
VI. Podsumowanie i dyskusja219
Rozdział 9. Neuronauka i podmiot: od „ja” minimalnego do „ja” narracyjnego230
I. „Ja” minimalne i „ja” narracyjne231
II. Co o „ja” narracyjnym mogą nam powiedzieć zaburzenia neurologiczne?235
III. Propozycja Antonia Damasia wyjaśnienia podmiotu i świadomości239
IV. Neuronauka a tradycyjnie ujmowany podmiot: refleksje podsumowujące244
Rozdział 10. Podmiot ucieleśniony i nauka248
I. Usytuowane poznanie a tradycyjna kognitywistyka249
II. Percepcja w służbie działania255
III. Ucieleśnione poznanie258
IV. Refleksje podsumowujące266
Rozdział 11. „Pozorna mentalna kontrola” Daniela Wegnera270
I. Ogólne założenia teorii271
II. Wsparcie eksperymentalne teorii pozornej mentalnej kontroli273
III. Podsumowanie i dyskusja281
Rozdział 12. W sieci nieuświadamianych zależności290
I. Co wiemy o sobie? Problem samowiedzy291
II. Co wpływa na nasze działanie? Związek percepcji i zachowania293
III. Automatyczna realizacja celów oraz procesy samoregulacyjne296
IV. Empiryczne badania nad podmiotowością w kontekście działania procesów automatycznych302
V. Podsumowanie i dyskusja310
Rozdział 13. Podmiot, samoregulacja i samodeterminacja314
I. Samoregulacja jako proces cybernetyczny315
II. Siła woli i możliwość odroczenia gratyfikacji321
III. Samoregulacja jako pula zasobów323
IV. Samoregulacja jako system subpersonalnych mechanizmów323
V. W stronę ujęć humanistycznych: teoria samodeterminacji326
VI. Samoregulacja jako zachowanie zautomatyzowane335
VII. Neurobiologiczna podbudowa samoregulacji338
VIII. Podsumowanie i dyskusja339
Zamiast zakończenia344
I. Podmiot niezupełnie wytropiony345
II. Podmiot i naturalizacja – refleksje ogólne349
III. Podmiot i naturalizacja – bardziej konkretnie355
IV. Jeżeli naturalizować, to jak?360

Wprowadzenie

Tytułtejksiążkiodwołujesiędopewnejmetafory:postępowaniatropa-

mipodmiotu.Postępowanietropamioznacza,żesamtropionyprzedmiot

(któryjestwłaśnienieprzedmiotem,alepodmiotem)wymykasiędosłow-

nemuujęciu,zostawiajednakpewneślady,którymimożnapodążać.Tropy

mogąbyćwyraźnelubprzeciwnie,zatarte,wskazująjednaknaobecność

tego,cotropione.

Metaforapodążaniatropamimożebyćszczególnienośnazkilkuracji.

Popierwszejesttakzewzględunacharaktersamegopojęciapodmiotu.

Jegoznaczenie,mimopowszechnościużycia,niewydajesiędostatecz-

nieuwyraźnionewświadomościpsychologicznej.Wujęciusłowniko-

wymfunkcjonujądwiedeﬁnicje,trudnojejednakuznaćzawyczerpujące.

Wsensieprawnympodmiottonosobaﬁzycznalubprawna,mogącaposia-

daćprawalubobowiązki”.Wsensieﬁlozoﬁcznymtonosobapoznająca,

przeżywająca,działająca”.nPodmiotowy”zaśtonzależnyodpodmiotu

poznającego,subiektywny”(Słownikjęzykapolskiego1979,s.705).Ist-

niejąjednakznaczniegłębszekonotacjeidenotacjeterminunpodmiot”,

którepostaramsiętuwydobyć.Samtenterminjestpewnymskrótem:pod-

miotjestzawszepodmiotemczegoś,madopełnieniowycharakter.Wska-

zujetonasamoodniesieniejakoistotnądeﬁnicyjnącechępodmiotu.

Metaforazawartawtytulewydajesiętrafnatakżezinnegowzględu:

charakteryzującejpodmiotsubiektywności.Podmiotowośćjakotakajest

czymś,cozdajesięwymykaćobiektywnejnauce,rzadkostającsięprzed-

miotemempirycznychbadańprowadzonychwsposóbcałościowy.Dlate-

goto,copodmiotowe,wymagapodążaniaśladembadańbardziejpodsta-

wowych,nierzadkocząstkowychczyfragmentarycznych,biorącychpod

uwagęjedyniejakiśaspektpodmiotowości.

Iwreszciesprawaostatnia.Podmiotmożnantropić”,śledzącgo

wróżnychkontekstachiobszarachtematycznych,wktórychniemówi

sięopodmiociewprost,aleichcharakterwskazujenasilnepowiązanie

zproblematykąpodmiotowości.Wtensposóbdużaczęśćtejpracyzosta-

niepoświęconakwestiomtakimjakwolność,sprawczośćczyświadomość.

Takieszerszeujęciepowoduje,żepodejmowanatuproblematykapodmio-

tustajesięzarazemfascynująca,niepokojącaifrustrująca.

Jestfascynująca,ponieważocierasięonajważniejszeproblemywspół-

czesnejnaukiiﬁlozoﬁi1.WswojejklasycznejksiążceJózefPieter(1975)

1Okwestiachtychpisałamtakżew:Trzópek,Fąfrowicz,MarekiKarwowski2013.

Brak wyników

Na tropach podmiotu

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra