Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
37
nja”inon/ona”.Innymisłowy,podmiotwsensienja”byłbytym,doczego
inniodnosząokreślenianon/ona”.Wróżnychujęciachfizykalistycznych
przyjmujesię,żepodmiotyistniejąjakojednostki,tezaśmająswojąprzed-
miotową,czasoprzestrzennącharakterystykęijakotakiepoddawalnesą
naturalistycznejredukcji(por.np.Evans1982).Wtensposóbzdaniazawie-
rającesłowawskazujące(np.nja”,nty”,non”)możnabyzastąpićzdaniami
zawierającyminazwywłasneiobiektywnedaneczasoprzestrzenne,które
odpowiadałybydanejntreści”.Widaćtowyraźnienaprzykładziedyskuto-
wanejwpozytywizmielogicznymformytzw.zdańprotokolarnych.Zda-
niate,będącepodstawowymbudulcemnauki,sązazwyczajformułowane
wpierwszejosobieliczbypojedynczej,zpodaniemcharakterystykczasu
iprzestrzeni,iodnosząsiędopewnegozaobserwowanegostanurzeczy.
Pojawiasiętymsamympewnenja”czypodmiotzdaniaprotokolarnego.
Faktten-zróżnychwzględów(por.Trzópek2006)-byłdlafizykali-
stycznegopozytywizmubardzoniewygodny.Pozytywiścidążyliwięcdo
jegoeliminacji.JakpiszeprzedstawicielKołaWiedeńskiegoOttoNeurath,
nacisknaobserwacjeczyprzeżycianja”wprotokolestanowinprzeżytek
idealistycznejfilozofii”,anmówienieoczyimś«własnym»protokolejest
taksamobezsensownejakmówienieo«tutaj»czy«teraz».Wjęzykufizy-
kalistycznymimionaosóbzastępujesięwspółrzędnymiiparametramista-
nu.Wżargonieuniwersalnymmożnajedynieodróżnić«Otto-protokół»od
«Karol-protokół»,alenie«własny»i«cudzy».Likwidujetocałąproble-
matykęwłasnejicudzejpsychiki”(Neurath1931/2000,s.74).Ponadto,
dążącdowiększejścisłości,możnapowiedziećzamiast:nOttoobserwuje”
-nczłowiek,któregodokładnezdjęcieznajdujesięwkartotecenapozy-
cji16,obserwuje”(por.Neurath1931/2000,s.67).nZpunktuwidzenia
nauki-piszeinnypozytywistalogiczny,EdgarZilsel-zdanie«czujęsię
dobrze»stwierdzatylkotyle«drZilselczujesiędobrze”,względnie«autor
tegoartykułuczujesiędobrze».Cowykraczapozato,jestniewypowia-
dalneiniepoznawalne”(Zilsel1931/2000,s.38).Wtensposóbpozyty-
wizmlogiczny,atakżenawiązującydoniegobehawioryzmczyniektóre
formyeksternalizmuusiłowałyzaprzeczyć,jakobyistniałuprzywilejowa-
nydostępdofaktówpierwszoosobowych,anawetstarałysięodwrócić
tęzależność.Wtejodwróconejformiebardziejtrafnydostępdofaktów
psychicznychdanejosobymiałobyjejzewnętrzneotoczenie,anieona
sama.WujęciuSkinnerowskimkwestiatawiążesięzproblememtzw.
nzdarzeńprywatnych”12.ZgodniezestanowiskiemSkinnera,kontyngencje
dostarczaneprzezspołecznośćwerbalnąstanowiąpodstawęreakcjisamo-
opisowych(nterazcismutno?”,nczegosięboisz?”).Jednakkontyngen-
cjetemusząbyćznaturymniejdokładneniżte,któredotycząświatana
zewnętrz.Wrezultaciewiemyosobiedużomniejniżoświeciezewnętrz-
12Statustychzdarzeńniejestdokońcajasny:razSkinnerzdajesięprzeztookreślenie
rozumiećmyśli,uczuciaczypragnienia,innymrazemprzyznaje,żemająonecharakterin-
tero-iproprioceptywny,awięccielesnyznatury.
