Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nocą
27
Kątαbędzietymwiększy,awięcłatwiejszydodokładnegozmierzenia,im
większabędzieróżnicawysokościmiejscobserwacji.Abyzapewnićrozsądnądo-
kładnośćocenykątaα,wskazanejest,byróżnicawysokościobserwatorówniebyła
mniejszaniż25m.
Abyuwiarygodnićzałożenieokulistościziemskiejbryły,należałobywykonać
kilkatakichobserwacjiwróżnychmiejscachZiemiiuzyskaćzbliżonedosiebiewar-
tościkrzywiznyjejpowierzchniR.Mamnadzieję,żewswoimżyciubędzieszmiał
wieleokazjidokorzystaniaznadmorskichhoteli,powtarzaniatakiejobserwacji
isprawdzenia,czyrzeczywiścietakjest.
Nocą
Pomiarwysokościbiegunanieba
Każdy,ktouważnierozglądasięwokółsiebie,potwierdzi,żewszystkiegwiazdy,
atakżeSłońceiKsiężycporuszająsięwzględemhoryzontuwsposóbszczególny:
jakbybyłyprzytwierdzonedosztywnejsferyobracającejsięwokółosi,zachowują-
cejściśleokreślonykierunekwzględemhoryzontu.Miejscenaniebieznajdującesię
naprzedłużeniuosiobrotusferyniebanazywasiębiegunemniebalubbiegunem
niebieskim(patrzuwagaNSferanieba,biegunynieba”,s.11).Wskazaniebieguna
niebanocąjestbardzołatwe,gdyżtegwiazdy,któreznajdująsiębliskoniego,będą
przezcałąnocniemalnieruchome.Wskazaniejegopołożeniawciągudniawymaga
niecodłuższejobserwacjiruchuSłońcawzględemhoryzontu.Ujrzenienawłasneoczy
obrotusferygwiazdnocąispostrzeżenie,żeSłońcewciągudniaporuszasiętak
samojakgwiazdy,tojednaznajprostszych,najważniejszychizawszeoddziałujących
nawyobraźnięobserwacji.
Wspomniałemjużwcześniej,żejednymzargumentów,któreskłaniałyludzido
myśleniaoZiemijakokuli,byłyzmianywysokościbiegunaniebaponadhoryzontem,
widocznewtedy,gdypatrzysięnaniebozmiejscprzesuniętychwzględemsiebie
wkierunkupółnoc–południe.NasiprzodkowiezamieszkującyrejonyZiemibliskie
równikamogliodnotowaćjeszczebardziejznaczącyfakt,żebiegunyniebasądwa,
leczzdowolnegomiejscanaZiemiponadhoryzontemwidaćzawszetylkojeden
znich.Niewiem,czyzostałotozaobserwowanewprzeszłości,alezłatwościąmogą
tozauważyćwspółcześnipodróżnicy.
Pierwszazewspomnianychobserwacji(zmianypołożeniabiegunanieba)była
dowodemnato,żeZiemiajestbryłąwypukłą,drugazaś(zawszejestwidocznyjeden
zdwóchbiegunów),żegwiazdyumożliwiająceustaleniepołożeniabiegunanieba
sąbardzoodległewporównaniuzrozmiaramiZiemi.Bojeślisferaniebabyłaby
niewielewiększaodziemskiejbryły,tonaZiemiznajdowałybysiętakiemiejsca,
zktórychniebyłobywidaćżadnegozbiegunównieba(patrzopisrys.2.19).
