Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
2.Ziemia
(kierunekdobiegunównieba)
Rys.2.19.|KulistośćZiemipozwalawyjaśnićzmianypołożeniaosiobrotunieba(ibiegunanieba)
względemhoryzontuwzależnościodmiejscanaZiemi.Natomiastfakt,żezkażdegomiejscanaZiemi
zawszewidaćjedenbiegunnieba,wymagauznania,iżrozmiaryziemskiejkulisąznikomewporówna-
niuzrozmiaramisferygwiazd,czylizodległościądogwiazd.JeśliśrednicaZiemibyłabynp.dwarazy
mniejszaodśrednicysferygwiazd,toobserwatorstojącypolewejstronieZiemi(ten,któregohoryzont
jestżółty),niewidziałbyżadnegobiegunanieba
Obaprzypomnianewyżejfaktyobserwacyjnesugerują,iżbiegunniebamoże
spełniaćtakąsamąfunkcjęjakSłońcewpomiarzeEratostenesa(rys.2.20)4.Po-
nieważbiegunjestpunktempośródgwiazd,którychodległośćjestznaczniewięk-
szaniżrozmiaryZiemi,tokierunkidotegopunktuzróżnychmiejscZiemimożna
uznaćzarównoległe.JeśliZiemiajestkulą,towysokośćbiegunaponadhoryzontem
wmiejscachpołożonychwzdłużliniiwytyczonejprzezrzutkierunkudobiegunana
płaszczyznęhoryzontupowinnazmieniaćsięwściśleokreślonysposób.Jestonna-
stępujący:jeślis
ABoznaczaodległośćmiędzydwomamiejscamiobserwacji(AiB),z
A,
z
B–zmierzonewtychmiejscachkątymiędzykierunkiempionowymakierunkiemdo
biegunanieba,R
AB–promieńokręguprzechodzącegoprzezobamiejscaobserwacji,
tozgodniezzależnością(A2)zdodatkuA:
R
AB
1
|
z
A
s
-
AB
z
B
|
.
JednakwyznaczeniewartościRnapodstawiedwóchmiejscobserwacjijesttylko
konsekwencjązałożeniakulistościZiemi,aniepotwierdzeniemjegosłuszności.By
uwiarygodnićtakiezałożenie,należałobywykonaćkilkatakichpomiarówwróżnych
miejscachZiemiiuzyskaćzbliżonewartościR.Bardzoograniczoną,aleinajmniej
4Taknaprawdęrolętakąmożeodgrywaćdowolnagwiazda,alemusiałabyonabyćobserwowa-
nawtymsamymmomencieprzezdwóchlubtrzechodpowiedniousytuowanychobserwatorów,co
bardzoutrudniałobyorganizacjępomiaru.
