Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
2.Ziemia
niezapewnitakiejdokładnościjakmetody
opisanewcześniej.
Zakończęprośbąskierowanądotych,
którychzainteresowałyopisanetuobserwa-
cje,lecznienatyle,bypodjąćsięfotografo-
waniaidokładnegowyznaczaniakątów.Jeśli
nadarzysięwamkiedyśmożliwośćdalekiej
podróżynapółnoclubpołudnie,towpo-
godnąnocprzedwyjazdempopatrzciekilka
razywkilkudziesięciominutowychodstępach
napółnocnączęśćnieba.Ajakjużbędziecie
Fot.2.4.|Porównująctęfotografięzmapąnieba,
tam,namiejscu,toktórejśnocyopodob-
oszacujszerokośćgeograficznąmiejsca,wktórymzo-
staławykonana.Położeniehoryzontujestzaznaczone
nejporzezróbcietosamo.Zdziwiciesię,że
grubąpomarańczowąlinią
nawetpamięćwystarcza,bywokresiekilku-
dziesięciuminutwjednymidrugimmiejscu
zauważyćokrężnyruchgwiazdorazróżnicęwysokościbiegunanieba(lubGwiazdy
Polarnej)względemhoryzontu.Ajeśliznajdzieciesiękiedyśnapółkulipołudniowej
tokonieczniezwróćcieuwagęnakierunekobrotunieba–odwrotnyniżnapółkuli
północnej.Gdystaniecietwarządobieguna,toniebobędziesiętamobracało
wprawo,zgodniezruchemwskazówekzegara.
WykorzystaniezaćmieniaKsiężyca
Odponaddwóchtysięcylatzjawiskotownajbardziejnaocznysposóbprzekonuje
nasokulistościziemskiegoglobu.Chociażjednorazowaobserwacjawizualna,jakteż
fotograficznarejestracjazjawiskaniepozwoląwyznaczyćbezwzględnychrozmiarów
Ziemi,umożliwiąjednakłatwąidosyćdokładnąocenęstosunkurozmiarówZiemi
iKsiężyca.Możnategodokonaćdziękifotografii,choćbytakiejjak2.5.
OceniającrozmiaryZieminapodstawiekrzywiznyjejcieniawidocznegona
tarczyKsiężyca,trzebapamiętaćotym,żecieńZieminiejestwalcem,leczdługim
stożkiem.ŚrednicaprzekrojucieniaZiemiwmiejscu,wktórymprzecinagoKsiężyc,
jestwięcmniejszaodśrednicyZiemi.Oilemniejsza?Abytoocenić,zauważmy:
zfaktu,iżkątowerozmiarytarczyKsiężycasąniemaldokładnierównekątowymroz-
miaromtarczySłońca,wynika,żestożekcieniaKsiężycakończysięniemaldokładnie
napowierzchniZiemi.Możnatowyrazićinaczej:stożekcieniaKsiężyca,naodległości
Księżyc-Ziemia,zmniejszaswojąśrednicęośrednicęglobuKsiężyca(patrzrys.6.12).
PonieważpromieńorbityKsiężycajestmaływporównaniuzodległościądoSłońca,
tomożnaprzyjąć,żecieńZiemimatakąsamązbieżnośćjakcieńKsiężyca–boczne
powierzchniestożkówcieniaZiemiiKsiężycasądosiebierównoległe.Stądwniosek,
żeprzekrójcieniaZieminaodległościZiemia-Księżyczmniejszasięośrednicęglobu
Księżyca–średnicacieniaZiemiwmiejscu,wktórymprzecinagoKsiężyc,jestwięc
równaśrednicyZiemipomniejszonejośrednicęKsiężyca(patrzrys.6.14i6.15).
