Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nocą
33
miejscaobserwacjiz.900–φ(rys.2.22).
DopołowyXXwiekupodróżnicyigeogra-
fowiewyznaczaliszerokośćgeograficzną,
mierzącodległośćbiegunaniebaodzenitu.
Odległośćtajestjednocześniezwiązanazwar-
tościądeklinacji6δtychmiejscniebalubtych
gwiazd,któreprzechodząprzezzenit,gdyż:
z.900–δ.Deklinacjagwiazdlubpunk-
tównaniebie,któreprzechodząprzezzenit,
jestrównaszerokościgeograficznejmiejsca
obserwacji(δ.φ).
DowyznaczeniapromieniaZiemioprócz
odległościzenitalnychbiegunaniebasąjesz-
czepotrzebneodległościmiędzyposzcze-
gólnymiobserwatoramis
AB,s
AC,s
BC.Naj-
Rys.2.22.|Wyznaczająckątowąodległośćbieguna
niebaodzenituz,określaszzarazemszerokośćgeo-
prostszymsposobemichokreśleniabędzie
graficznąmiejscaobserwacji:φ=90l-z
skorzystaniezmapyoodpowiedniejskali.
Dokładnośćkońcowegowynikuobserwacji
będzietymlepsza,imwiększebędąodległościmiędzyobserwatorami.Jeśliobser-
watorzynieznajdąsiędokładniewzdłużliniipółnoc–południe(wzdłużrzutukierunku
dobiegunanapłaszczyznęhoryzontu),tonależypostąpićtak,jaktojestopisane
wpierwszymzadaniuobserwacyjnym:NWpołudnie”(patrzs.19).
Wopisietegozadaniaodsamegopoczątkunakłaniamdotego,abywyznaczać
odległośćbiegunaniebaodzenituz,mimoiżłatwiejszewydajesięwyznaczanie
odległościbiegunaniebaodhoryzontuh:h.900–z.Powodemmojegouporu
wtejkwestiijestfakt,żewartośćzmożnajednakwyznaczyćznaczniedokładniej
niżh.Pomiarhpozwalającyuzyskaćporównywalnądokładnośćjakpomiarzmu-
siałbybyćwykonywanywmiejscu,zktóregobiegunniebawidaćponadlustrem
wodysięgającymhoryzontu.Spełnienietakichwymagańjestjednaktrudne.Jeśli
jednakzjakichśpowodówwoliszlubmusiszfotografowaćhoryzontalbomaszjuż
takiezdjęciewykonanezmiejsca,doktóregomożeszdotrzećponownie,tojego
wykorzystaniebędziewymagałodokładnegozaznaczeniapołożeniahoryzontu.
Dowykonaniategozabiegumożnaużyćpoziomicy.Wmiejscu,zktóregobyło
wykonanezdjęcie,ustawpoziomojakikolwiekpłaski,poziomoustawionyblat,
anastępniepatrzącwkilkukierunkachwzdłużkrawędzipoziomicyleżącejna
blacie,zaznacznazdjęciupunktywidocznenaprzedłużeniujejkrawędzi.Prosta
łączącapunktywskażelinięhoryzontu(fot.2.4).Ostatnikrokpolegałbynatym,
abynazdjęciuwskazaćpunkt,któryprzesuwałsięstyczniedowyznaczonejlinii
horyzontu,dotykającjej.Jestjednakniemalpewne,żeopisanepostępowanie
6Jesttojednazewspółrzędnychużywanychdookreślaniapołożeniagwiazdnaniebie.
