Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naródinacjonalizmjakokluczinterpretacyjny
17
ichbiografia.GellnerurodziłsięwżydowskiejrodziniewParyżu,dzieciń-
stwospędziłwniemieckojęzycznymregionieCzech,kołoPragi,wmłodości
iwwiekuśrednimmieszkałwAnglii,auschyłkużyciawróciłdoCzech.
Hobsbawmrównieżpochodzizrodzinyżydowskiej:urodzonywAleksandrii,
dorastałwWiedniuiBerlinie,bypotemprzenieśćsiędoWielkiejBrytanii.
ModernistąjestwreszcierównieżamerykańskiuczonyBenedictAnder-
son,któryzwracauwagęnato,żenarodysąDwspólnotamiwyobrażonymi”:
abyistniały,musiwśródokreślonejgrupyludziistniećsubiektywneprzeko-
nanie,żestanowionanaród.Innymisłowy,naródjestDwyobrażony”,gdyż
istniejetylkowludzkichumysłach,aczłonkowiedanejwspólnotymuszą
wierzyćwto,żeludzie,którychnieznająiwwiększościniepoznają,należą
dotejsamejwspólnotycooni.Nawetwnajmniejszymnarodzieniejestprze-
cieżmożliwe,bywszyscysięznaliosobiście.Ichpojawieniesięwiążezprzej-
ściemdoepokikapitalistycznej,czemutowarzyszyzanikinnegorodzaju
wspólnotwyobrażonych19.
Wartonadmienić,żewbrewpanującemuprzekonaniuGellner,Hobs-
bawmczyAndersonniesąprekursoramimodernizmuanikonstruktywizmu.
JużprzedpojawieniemsiępracGellnera,HobsbawmaczyAndersona,podob-
nedonichtezygłosilibowiempolscysocjologowie,tacyjak:LudwikKrzy-
wicki,KazimierzKelles-Krauz,FlorianZnaniecki,StanisławOssowskilub
JózefChałasiński.Jakniedawnoprzypomniałpolskisocjolog,MichałŁu-
czewski,Chałasińskipisał,półwiekuprzedAndersonem,żenaródjestDtwo-
remwyobrażeniowym”,KazimierzKelles-Krauzgłosiłtezęowynajdowaniu
tradycji,aLudwikKrzywicki-onowoczesnościnarodu.Niemniejichdoro-
bekniezostałprzezzachodnichbadaczyzauważonybądźuwzględniony,
aprzezwspółczesnychpolskichuczonych,zafascynowanychteoriamiza-
chodnimi,jestzapominany20.Obecniemodernistycznepoglądypromuje
przedewszystkimTomaszKizwalter,którysprzeciwiasiępostrzeganiunaro-
duszlacheckiegoRzeczypospolitejObojgaNarodówjakonarodupolskiego21,
atakżeTomaszStryjek,mającypodobnezapatrywania22.
SamSmithjestnajwybitniejszymprzedstawicielemszkołytzw.etnosym-
bolistówinajwiększymoponentemGellnera,choć-cociekawe-byłjego
doktorantem.Uważaon,żewprawdzienarodypowstaływepocenowożytnej
idefiniujejeDjakowspólnotyludzkie,zamieszkująceojczystąziemię,mające
wspólnemityiwspólnąhistorię,wspólnąkulturępubliczną,jednągospodar-
kę,atakżewspólnedlawszystkichczłonkówprawaiobowiązki”23.Jegozda-
19Zob.BenedictAnderson,Wspólnotywyobrażone:rozważaniaoźródłachirozprzestrzenianiusię
nacjonalizmu,Kraków-Warszawa1997.
20MichałŁuczewski,Przeszłośćiprzyszłośćpolskiejnacjologii,DKwartalnikHistoryczny”2009,
nr4,s.120-125.
21Zob.TomaszKizwalter,Onowoczesnościnarodu:przypadekpolski,Warszawa1999.
22Zob.TomaszStryjek,Wrażliwośćbezzmiany,DNowaEuropaWschodnia”2010,nr3-4.
23AnthonyD.Smith,Nacjonalizm…,s.25.
