Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naródinacjonalizmjakokluczinterpretacyjny
23
mamiidentyfikacjispołecznych.Topierwszerozumieniespotykasięgłównie
wkrajachanglosaskich,tamteżnp.Druchynarodowe”sąnajczęściejnazywa-
neDnationalismmovements”,wdrugimznaczeniunacjonalizmjestznanyna
całymświecie,przyczymczęstooceniasięgopejoratywnie,np.wEuropie
ŚrodkowejiWschodniejjestonczęstokojarzonyzprzekonaniemowyższości
własnegonarodunadinnymi.
WspomnianyjużAnthonyD.Smithpostrzeganacjonalizmjakoideologię
wykazująnastępującecechy:
a)światjestpodzielonynanarody,zktórychkażdymawłasnycharakter,historięoraz
przeznaczenie;
b)naródjestwyłącznymźródłemwładzypolitycznej;
c)lojalnośćwobecnarodujestnadrzędnawstosunkudoinnychtypówlojalności;
d)abybyćwolną,każdajednostkamusinależećdonarodu;
e)każdynaródmusimiećmożliwościautoekspresjiiautonomii;
f)abynaświeciezapanowałpokójisprawiedliwość,musibyćtoświatautonomicznych
narodów42.
WujęciuzaproponowanymprzezJerzegoSzackiegoonacjonalizmiemoż-
namówićwtedy,gdypojawiasiędążeniedozapewnieniamuodpowiedniej
pozycjiwgronieinnychnarodów,awięcnacjonalizmpojawiasiędopiero
winterakcji.Zdaniemtegouczonego,nacjonalizmcharakteryzujesięm.in.
następującymicechami:
a)Ludzkośćdzielisięprzedewszystkimnanarody,zktórychkażdymaswojąwłasnąhi-
storięiswojewłasneobecnepotrzeby,któremożnazaspokoićtylkozapomocąśrod-
kówdostosowanychdojegoswoistegoDcharakteru”.
b)Naródjestniejednązwieluzbiorowości,doktórychjednostkanależy,leczwspólnotą
bezwzględnienajważniejszą;wprzypadkukonfliktuinteresówtrzebawybieraćzawsze
solidarnośćznarodem,albowiempozarodzinąjesttowspólnotanajbardziejDnatural-
na”itaka,bezktórejczłowiekniemożesięobejść.
c)Naródjestwspólnotąprzyrodzoną,doktórejwchodzisięprzezsamfaktswegoprzyj-
ścianaświat;obowiązkijednostkiwobecniegoniesąiniepowinnybyćprzedmiotem
jejwolnegowyboru:sąpochodneodsamegofaktuprzynależnościiniemogązostać
przeznikogouchylone.
d)NaródjestwspólnotąDorganiczną”,Djednąiniepodzielną”,apojawiającesięniekiedy
podziaływewnątrzjejsąnienaturalneiniepożądane:jeżelisiępojawiają,świadczyto
osłabnięciuDduchanarodowego”podwpływemintruzjiobcychizabójczychdla
wspólnotywpływów.
e)Naródjestjedynąwswoimrodzajuindywidualnościąitęswojącechępowinienpielę-
gnowaćwewszystkichsferachżycia,wystrzegającsięwmiaręmożliwościprzyjmowa-
niaobcychwzorców.
f)Pojętywtensposóbnaródstanowijedyneźródłoprawowitejwładzypolitycznej,której
głównymzadaniemjestobronajegointeresówiintegralności.Stądcharakterystyczny
dlanacjonalizmupostulatpaństwanarodowego,awięcdostosowaniainstytucjipoli-
tycznychdoichspołecznegoikulturowegopodłoża43.
42AnthonyD.Smith,Nacjonalizm…,s.37.
43JerzySzacki,Historiamyślisocjologicznej,Warszawa2002,s.171-172.
