Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kwestiakozackanasejmiegrudniowym1650r.
95
wadzićwczyn,hetmanapelowałdokrólaozwołaniesejmuiuchwaleniepodat-
kównazaciągwojska14.
RówniezdecydowanestanowiskowobecKozaczynyreprezentowałwowym
czasieJanuszRadziwiłł.WliściedohetmanaPotockiegozkońcawrześnia1650r.
wyraźnieopowiedziałsięonzazbrojnymuderzeniemnaKozaków,którewjego
mniemaniupowinnonastąpićjużwtrakcieichnajazdunahospodaramołdawskiego15.
Takżewpiśmiedokrólaz26października-dowodząc,żecałośćRzeczy-
pospolitejnnigdytutostareniemoże,pókistattamtenzdrajca”16-Radziwiłł
optowałzawojnązKozakami.Nawoływałprzytym,abyprzedjejrozpoczęciem
zwołaćsejm,którypostawisobiezacelprzedewszystkimzwiększenieliczby
wojska.Hetmanlitewskiwskazywałrównieżnapotrzebęstawieniasięnasejmie
MikołajaPotockiego,zktórymprzedyskutowanezostanązałożeniaplanowanej
operacjizbrojnejnaUkrainie.Doradzałwreszcie:nNadewszytkosecretumtrzy-
mać,żebyetiamquividenturfidelissimiprzedczasemnicniewiedzieli,bonie
tylkozosławytakichrzeczy,ktorazjednegosłówkainajęknieniabyćmoże,
zamysłytecumconsiliisupaśćmuszą,alecogorszaostatniazgubananiegoto-
wychzwalićsięmoże.Ba,pewniezwali,botonieprzyjacielodważny,czujny,
wieponocosięwpokojudzieje.Aboprętkościąuprzedzi,abopotęgą,którąma
mścićsięiganićtobędzieżeśmyetiamtaliacogitavimus”17.
NiecoinnąliniępostępowaniawstosunkachzChmielnickimzalecałAdam
Kisiel18.Stałonnastanowisku,żenależyutrzymaćpokojowerelacjezKozakami
nawetzacenęustępstwnaichkorzyść19dlategojużwliściedohetmanaPotoc-
kiegoz3października1650r.przestrzegał,żezbliżeniesięwojskakoronnegodo
KozakówwywoławojnęiradziłokiełznanieChmielnickiego:nalboprzezjaką
assecuratiąWmmm.pana,alboprzezposłaJ.K.Mci,albojeślibyjuszinaczej
bydźniemogłoprzezdaniemiędzysięzakładusecuritatis,ażebyjuszwojskodo
wojskaconfidentiąmiało”20.
14
Ibidem.
15
Naprzództakżyczliwymsąsiademisługą,któryścianąprawiepoteczasybyłojczyźnie,
trzebabyłowklariść,[ł]żetomalumjemuparaturonegoostrzec,atakimparatusifide
publicasecurusniebyłbyobrutus.Więcsamabelliiustissimicontrarebellemetfaedifragum
ratiotoexigebat,żebytakpogodnarebusnostrisnieupłynęłaoccasia,dispensowaćbyłoWM
MMPana,abyścommoditatemdistractarumnieprzyjacielskichvirumbyłzażyłiztyłunanich
uderzywszyHospodaraJmściposiłkował;tuzaśmniezwojskiemLittkm.którenazawołaniu
byłowkrajekijowskieiinpenetraliaKozactwazemknąć,J.RadziwiłłdoM.Potockiego,[s.l.]
20września1650r.,[w:]DiariuszkancelaryjnyJanuszaRadziwiłła(dalejiDiariuszkancela-
ryjny),AGAD,ArchiwumRadziwiłłów(dalej:AR.),dz.VI,nr36,s.321.
16
J.RadziwiłłdoJanaKazimierza,Kiejdany,26października1650r.,[w:]Diariuszkancelaryj-
17
ny,k.354.
Ibidem,s.356.
18
Z.Wójcik,KisielAdam,[w:]PSB,t.12,Wrocław-Warszawa-Kraków1966-1967,s.487-491.
19
F.E.Sysyn,BetweenPolandandtheUkraine.TheDilemmaofAdamKysil,1600-1653,Cam-
bridge1985,pp.186-188.
20
A.KisieldoM.Potockiego,Kijów,3października1650r.,AGAD,ZbiórBranickichzSuchej,
nr155/181,s.293.
