Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WStęp
Jednakżewsztucetejcelowałojużpoprzedniepokolenie–odByronapo
Hugo–którewyczerpałojużniemalzakrestematów.Tymniemniejkoło
jeszczesięniezamknęło:iwnaszychczasachmłodziludzielubującysię
wokrągłychsłowachispektakularnymobrazowaniuusiłująposwoje-
muprzedstawićtęnieśmiertelnąepopeję.Jednakżebezwzględunato,
jakrozgorączkowanabyłabyichproza,towszystkieidee,anawetobra-
zy,jakimisięposługują,wżadensposóbniemogąbyćnowe.Zapisują
onijedyniewnaszymdzisiejszymjęzykuimowiejutratepieśnionieści-
słejiniemodnejjużformie,któreprzezpółwiekuniosłypociechęnaro-
dowifrancuskiemu,sprawiajączarazem,żejegobohateraninachwilę
nienikłmuzoczu.pieśni,którewnajstraszniejszychchwilach,jakich
naródtendotychczasdoświadczył,podtrzymywaływnimdumę,aktó-
rychdźwiękiwydająsiędzisiajprzebrzmiałetylkodlatego,żeprzeztak
długiczaswydobywałysięzgardłakażdegoFrancuza.Czyjednakte
dzisiejszepieniabędąrówniewzniosłe,izdołająwzbudzićrówniesilne
echa?Niktniepragnietegobardziejodemnie.Tymniemniejichśpiewa-
niejestdomenąmłodych.Czyżzatem,ponieważrządduszweFrancji
wciążsprawowaćmaLegenda,nadalbędziesiętwierdzić,żeHistoria
winnazrezygnowaćznależnychjejpraw?
Niechajwięcobiewspomagająsięwzajemniewrozwoju:przecież
dociekania,jakiezainicjujeHistoria,niebędąpodżadnympozoremdą-
żyćdoobaleniaLegendy,któraniejestwszakniczyminnym,jaktylko
historycznąprawdą–owszem,przetworzonąwpoezję,gdzieniegdzie
nadbudowanączypoddanąuogólnieniu,leczprawiezawszewzdumie-
wającysposóbwiernąhistorycznymfaktom.Historiawydobędziena
światłodziennenoweszczegóły,którymijużjutroposłużysięLegenda,
wedleuznaniadodającimwzniosłości,tonującicieniującichkontury
iużyczającimtegopodniosłegoduchapoezji,którymjedyniezbiorowa
wyobraźnianaroduotaczaćpotrafiswegobohatera.
Dotegocelupotrzebanamjednakhistoriijasnej,dokładnej,opartej
wyłącznienagodnychzaufaniadokumentach;historii,którasięgaażdo
najdrobniejszychszczegółówiniepomijażadnychdetaliwwybranej
przezsiebiedziedzinie.Trzebahistoriipisanejjedyniezmyśląoposzu-
kiwaniuprawdy,wolnejodwszelkiejstronniczościiuprzedzeń,aprzy
tymzupełnieniezależnej;historii,którabędziesuchaiszczegółowani-
czymprawniczydokument,iktóra,nadowódbezstronnościautora,nie
będzienadawaćfałszywegoblaskużadnejzwadbohatera,anituszować
skaznajegowizerunku,ajedyniedążyćstanowczoiniestrudzenieażdo
ostatecznychgranic,jakiewyznaczająjejzgromadzoneinformacje.Każda
innametodapostępowaniabyłabytutajbezowocna,nieuczciwaisprzecz-
nazwytyczonymcelem.Zkarttakiejhistoriiwinienwyłaniaćsiępełen
obraznaszegobohatera,jaskrawooświetlonyzewszystkichstron.Żadna
zasłonaniepowinnaprzysłaniaćnamchoćbyczęścijegosylwetki;dra-
powaniejegokostiumutozadaniedlainnych.Wopisiejegoczynów
równieżniemożebyćżadnychprzemilczeń,ajedynieUprawda,cała
prawda,itylkoprawda”.Niemożnagojużdłużejwychwalaćprzyuży-
ciuokrągłychfraz;samahistorycznaprawdamusiwystarczyć.
