Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.1.Polskiruchkonserwatywny...
proaustriackiejlubprorosyjskiejwpolitycezagranicznej.Podziałytestopniowo
utrwalałysię,porządkującgalicyjskiruchkonserwatywnywedługnowychreguł.
Jużnaprzełomielat1908/1909takżewsamymSPNwyodrębniłysiędwie
grupy,któreokreślićmożnajakoprorosyjskąiproaustriacką
27
.Częśćzwolenników
tejpierwszejopuściłaostatecznieSPNiprzeszłanapozycjełączącekonserwatyzm
zperspektywąnacjonalistyczną.Niecowcześniej,naprzełomielat1907/1908,
StronnictwoDemokratyczno-NarodoweopuścilinatomiastStanisławStroński
iEdwardDubanowicz,którzyrównieżewoluowaliwkierunkutakrozumianego
konserwatyzmu.Grupytewyraźniezbliżyłysiędopodobniemyślącychpodolaków,
którzyzachowalijednakpoglądykonserwatywneipewnąsamodzielność,choćpoli-
tyczniewspółpracowalizendecją.Bezwątpieniamożnabowiemzgodzićsięztezą,że
jeżelinawetnarodowidemokraci,zwalczającyradykalizmukraińskiszerzącynienawiść
doPolaków,wpewnymmomenciezdominowaliczęśćpodolakówpolitycznie,tonapewno
nieideowo.Owszem,endecybylistronnictwemnowoczesnym,bardziejdynamicznym,
lepiejzorganizowanym,aleichdemokratyzmipopulizmraziłwieluziemianwschodnio-
galicyjskich
28
.
KrótkoprzedIwojnąświatowązawiązałsięwięcwokółśrodowiskapodolaków
nowynurtkonserwatyzmugalicyjskiego.Opisująctennurtnapodstawiesojuszy
politycznychiogólnierozumianegoprogramu,możnazidentyfikowaćgojako
narodowo-konserwatywny.Jegoaktywiścidziałaliwramachtzw.nantybloku”
,two-
rzonegoprzeznarodowądemokracjęwłaśnieprzyudzialepodolakówikierowanej
wówczasprzezWitoldaCzartoryskiegofrakcjiCentrum(wrazzpozyskanymi
konserwatystamikrakowskimi—JózefemMilewskimiStanisławemStadnickim).
StatusCentrumpozostajewprawdziedyskusyjny,gdyżstanowiłoononiejako
npomostmiędzypodolakamianarodowymidemokratami”
.JednaknBobrzyński
27
GałkaB.,Konserwatyści…,s.9.
28
GórskiA.,Podolacy—konserwatywnestronnictwo…,s.47.Podobniezresztąuzasadniałakry-
tykęendecjiwiększośćpolskichkonserwatystów:nKrytykującnacjonalizmniemianowzasa-
dzienamyślidoktrynynacjonalistycznej,leczdziałalnośćnarodowejdemokracji,którąata-
kowanoprzedewszystkimzewzględunametodydziałania”
.RudnickiSz.,Działalność…,s.8.
–45–
