Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wksięgiapokryficzneobfitowałyteżwiekiśrednie,anastępnieapokryficzność
kwitławformachliterackich(poprzeznawiązanietakdoPismaŚwiętego,jak
idostarszychapokryfóworazliteraturydanejepoki)przezkolejnestulecia
iwciążsięrozwija;
2)czasodnalezienia.Tajemnicze,nieznanewcześniejtekstyodkrywano
nietylkowczasachwczesnegochrześcijaństwa(cozwiększałoszanseuznania
fałszerstwazaautentyk),aleiwśredniowieczu,atakżewnastępnychwiekach,
ażdodziś;
3)pseudonimia.Byłtotypowyzabiegliterackistarożytności,stosowany
równieżwśredniowieczu,zwiększającyzasięgiautorytetdzieła.Widocznyjest
nietylkowtekstachnawiązującychdoBiblii,aleiwsamymPiśmieŚwiętym,
atakżewpogańskichtraktatachfilozoficznychipoezji;
4)stylistykaigatunkowość.Apokryfysąniejednorodnestylistycznieiga-
tunkowo,przyjmująbowiempostaćlistów,ewangelii,proroctw,kazań,poezji
iopowiadań;
5)nawiązaniadowątkówimotywówbiblijnych.Nawiązaniatakiepo-
jawiająsięrównieżwliteraturzepięknej,nieudającejautentycznychtek-
stównatchnionych.PismoŚwiętejakofilarkulturyZachoduinspirowało
(iwciążinspiruje)rozwójróżnychgatunkówsztuki,wtympiśmiennictwa,nie
zawszejednaktekstodwołującysiędoBibliimożebyćuznanyzaapokryficzny
(czasemwątekbiblijnyniejestwątkiemnaczelnym,leczpobocznym,stylistyka
odbiegaznacznieodbiblijnej,tekstnietraktujeoproblemachsacrum–zastrze-
żeniamożnamnożyć);
6)przyczynypowstania.Powody,dlaktórychtworzonoapokryfy,sąroz-
maite,uwarunkowanekulturowoizgodnezduchemdanejepoki.
Jakiezatemkryteriumpozwalanalepszedookreśleniepojęcia?Comoże
stworzyćbazędladefinicji?
Takimostatecznyminajważniejszymwyznacznikiemwydajesię,nie-
uwzględnionawsystematyzacji,niekanoniczność,która,przywsparciukryte-
riówpowyższych,niejakojescalając,kreśliramypojęciaapokryfu.
NatenaspektwskazujeStarowieyskiwewstępiedozbioruApokryfyNowe-
goTestamentu.Początkowoprzywołuje,jakwspominałamjużwcześniej,ety-
mologięsłowa,odnoszącsiędogreckiegoapocryphos(ukryty).Następnieza-
uważajednak,żetookreśleniejestniecomylące,jakożesugerujefiguręksięgi
tajemnej,dostępnejwybranym,coniezgadzasięzrzeczywistościąpierwszych
wiekówchrześcijaństwa,wówczasbowiemtekstyapokryficznebyłyogólnodo-
stępneicieszyłysiędużąpopularnością.Badaczdochodzizatemdowniosku,że
problemmożetkwićwnieprzystawalnościsemantycznejterminówhebrajskie-
goigreckiego,przyczym(czegoniewypowiadawprost,alecozdajesiębyć
logicznąkonkluzją),słowohebrajskiepoprzedzałoswójgreckiodpowiednik,
któryokazałsięniedoskonały–stądzawiłośćznaczeniowa.Starowieyskiprzy-
21
