Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
TopikaZagłady
jakformalizm,mimowszystkosprowadzałwszystkodopytania:njaktojest
zrobione?”.Mnietonigdyzbytnioniebawiło.Balcerzanabawiło.
P.W.:Retorykajestteższtukąpamięcił
J.A.:Notak,więcretorykaweszłabokiem.Aleinaczejjąrozumiałnaprzykład
MarekSkwara,ajeszczeinaczejJerzyZiomek.Tenostatnipróbowałpowiązaćto
zewspółczesnymipoglądaminaliteraturę.
P.W.:Tak,powoływałsięprzecieżmiędzyinnyminaUmbertaEco,naNor-
thropaFrye)a.
J.A.:MarekSkwarazkoleidyskutowałzmojąwizjątoposu,aleniezwrócił
uwagi,żemójtekst3jestotopicewliteraturze,anieoklasycznychteoriach
Kwintylianaiinnych.Ocoinnegomiwtymprzecieżchodziło.Zdrugiejstrony
jesttaksiążkaMichałaRusinka4,któramisięcałkiemniepodoba.Takjak
Skwaraabsolutyzujehistorięretoryki,takRusinekjąignorujeł
P.W.:No,powiedzmy:używajejdoswoichcelów,domówieniaoMauritisie
C.Escherze,alewydajemisię,żetwórczo.
J.A.:Alepojęciemretorykioperujewprzybliżonymzakresiewspółczesnym.
Niezależnieodtegowszystkiegoretorykajestprzedewszystkimnaukąojęzyku,
osposobiewyrażania,tyleżeskojarzonązokreślonąszkołąmyślenia,zlogiką,
którąwtedysięnazywałodialektyką.Iwtymsensiejestniedozlekceważenia.
Noimówienieoretorycewspółcześnietojednakzawszejakieśprzybliżenie.
P.W.:Niedasięjednaksprowadzićjejdolingwistyki,bodialektycznywymiar
toposuł
J.A.:Otóżtusięprzyplątujejeszczejednarzecz:wartościowanie.Jakwiadomo,
retorykawjednymzeswoichdziałówjestpoświęconapochwalealbonaganie.
Ibardzoczęstotopicznezjawiska,jużnawetpozaliteraturą,sąnacechowane
dodatnioalboujemnie.Sączęstozwiązanezczymśhistorycznym,oograniczo‑
nymzasięgu-botenPOCIĄGjestniewątpliwieżydowski,niemainnychtakich
pociągów-alemająwsobiejednakcośpowtarzalnego.Jakiedyśmiałamochotę
sięzająćSamsonemuKazimierzaBrandysa5.SAMSONteżjesttopiczny,tylko
jeszczezdawniejszejkultury,zinnejnarracjiprzeniesionynasytuacjędwudzie‑
3J.Abramowska:Toposiniektóremiejscawspólnebadańliterackich.nPamiętnikLiteracki”
1982,nr1/2(73),s.3-23.
4M.Rusinek:Retorykaobrazu:przyczynekdopercepcyjnejteoriifgur.Gdańsk2012.
5ChodziobohaterapowieściSamsonKazimierzaBrandysa,wydanejw1948r.
