Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozprawokryzysielipcowym1914rokusąsetki.
Większośćznichprzezdziesięcioleciawodziła
czytelnikanamanowce,próbującmuwmówić,
żewojnabyłanieuchronna.Wujęciumarksistowskim
chodziłookonfliktyrozsadzająceimperializm,
napędzanechciwością,egoizmemistrachem(przed
ruchemrobotniczym)imperialnychelitgospodarczych
ifinansowych.Winnej,bodajnajbardziejwpływowej
koncepcji,decydująceokazywałosięniemieckie
dążeniedohegemoniinadświatem(„miejscepod
słońcem”).Czasamiprzyczyny–tymsamymwiny
–szukanowodwiecznymrosyjskimdążeniu
dozdobyciaKonstantynopolaczywwiedeńskiejwizji
opanowaniaBałkanówZachodnich,kiedyindziej
powiadano,żewojnęświadomiesprowokowali
Serbowie.Każdąteorięojednymwinnymmożna
podbudowaćdziesiątkami,czasamitysiącami
dokumentów,takżetychzlipca1914roku,naktórych
opartesąhistoryczneopisytychtygodni.Żadnanie
ostałasięwświetlekrytyki.Żadnanawetniestarasię
wyjaśnićzwiązkumiędzygeneząwojnyajej
przebiegiem.Niestarasię,bozwiązkutakiegobrak.
Dlategokryzyslipcowyiinnewydarzenia
dyplomatyczneznaszejperspektywysąmałoistotne.
Ramyczasoweobutomówtolata1912–1923:
odwojenbałkańskichdotraktatuwLozannie.
Koncentrujemysięnaokresie1914–1918,aleczytelnik
byćmożedasięprzekonać,iżstarcieimperium
osmańskiego,Serbii,Czarnogóry,Grecji,Bułgarii
iRumuniitoprolog,znaszegopunktuwidzenia
ważniejszyniżgradyplomatycznazlata1914roku.
ŻewojnawtejczęściEuropynieskończyłasięani
rozejmemwlistopadzie1918roku,aniukładem
wersalskim,aninawetinnymi„traktatami
przedmiejskimi”zlat1919–1920,wydajesięoczywiste.
Natymm.in.polegamechanizmwypchnięciazpamięci
narodowychlat1914–1918,żeponichzdarzyłysiędla
Rosjan,Bałtów,Węgrów,Ukraińców,Polaków,Greków
iTurkówrzeczywznaczniewiększymstopniu
