Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
33
Przybliższejrefleksjiokazujesię,żeśw.Tomasz,świadomiepozostającwniezgo-
dziezkilkomazasadniczymitezamifilozofiiArystotelesa,sformułowałwłasneroz-
wiązaniaistotnychproblemówkosmologicznych,anawetwswychzałożeniachmeto-
dologicznychwypowiedziałnowoczesnepoglądywdziedziniemetodologiinaukprzy-
rodniczych(wkonkretnymzaśprzypadkuastronomii)113.Ztegopowoduniemożna
mówićoczystymarystotelizmieśw.Tomasza,alenależyzbadać,ocenićiuznaćjego
własnydorobekkosmologiczny,którystanowiłważnyetapnadrodzerozwojunauk
przyrodniczychiichmetodologiiwdziejachEuropyZachodniej.Ponadtozdaniem
wielubadaczyrefleksjafilozoficznaimetafizycznezałożeniaAkwinatywydająsię
trwałewobecrozwojunaukszczegółowych.Kwestiatadomagasięweryfikacji.Istotne
stajesięwięcrozróżnieniepomiędzypryncypiamitomistycznejfilozofiiistanemba-
dańwnaukachzaczasówśw.Tomasza.Wkonsekwencjinależypostawićpytanie
operspektywykosmologiineotomistycznej.
Pomimoznacznegorozwojuhistoriografiidodyspozycjibadaczypozostajezatem
niewieleopracowańpoświęconychwszechświatowiwkosmologiiAkwinaty.Warto
powiedziećkilkasłówonajważniejszychznich.Jednymzpodstawowychdziełjest
obszerna(408stron)rozprawazakonnikacysterskiegoThomasaLitta,Lescorpscé-
lestesdansl’universdesaintThomasd’Aquin114.Autorpodzieliłswąrozprawęna18
rozdziałów.Wczęścipierwszej(rozdziałyod1do14)przedstawiametafizykęciał
niebieskich,biorącpoduwagętakiezagadnienia,jakichniezniszczalność,złożenie
zmateriiiformy,problemduchowychporuszycieliciałniebieskich,zagadnienieprzy-
czynowościciałzłożonychzpiątejnaturyczyproblemniezależnościwolnejwoli
człowiekaodwpływugwiazd.Littrozważatakżekwestieteologicznezwiązane
zeschatologiąiniebemempirejskimorazprzedstawiaźródłarefleksjiśw.Tomasza.
Wczęścidrugiej(odrozdziału15do18)zawartesąrozważanianadastronomiąwpi-
smachAkwinatywrazzdokładnymprzedstawieniemteoriiEudoksosaiPtolemeusza.
Autortejksiążkiszerokokorzystałzmateriałówźródłowych,natomiastwbibliografii
podałtylkokilkamonografiiiartykułówdotyczącychkosmologiiśw.Tomasza
zAkwinu115.
113ZwracająnatouwagęwydawcykomentarzadoDecaeloArystotelesa.Por.św.TomaszzAkwinu,
InoctolibrosPhysicorumAristotelisexpositio,curaetstudioM.Maggiolo,Taurini1954,s.XIII:„progres-
sutemporispossibileeratnovaminvenirerationemetmagiscertamexplicandiphaenomenacaelestia”;zob.
H.Ostrowski,Wprowadzeniedokosmografiiśw.Tomasza,art.cyt.,s.276:„Nanaukęśw.Tomasza(...)nie
możnajednakpatrzećjaknaniewolniczeprzedstawienieastronomicznychpoglądówwspółczesnychmu
arystotelików.Św.Tomaszjestprzedewszystkimteologiemifilozofem,anieprzyrodnikiem,idlatego
zdajesięinaczejpatrzećnanaukęArystotelesaowszechświecie,traktującpojęciawniejzawartejako
materiałnadającysiędopogłębieniapojęćfilozoficznych”.DorobeknaukowyAkwinaty(wzakresiebadań
przyrody)doceniatakżeBraun,s.76:„imRahmenseinerZeitgesehen,warseineStellungauchindiesen
Problemen(indiePhysik)seinervollundganzwürdig.Mehrvonihmzuverlangen,wäre,wiebemerkt,
unberechtigt”.
114Th.Litt,Lescorpscélestesdansl’universdesaintThomasd’Aquin,Louvain1963.Omówienielite-
raturyautorpodajenas.12–22.
115Naszczególneuznaniezasługujebardzosumienneprzytaczanieróżnorodnychcytatówzwieludzieł
św.Tomasza,takżeztychmniejznanych,chociażniepozbawionychznaczenia.Możnazatemstwierdzić,że
Th.Littwpełnymznaczeniutegosłowadokonałanalizyrozważanejprzezsiebieproblematykiwdziełach
św.Tomasza.Wieluinnychautorówograniczasiętylkodopojedynczychcytatów,awięcichanalizy
trudnonazwaćrozprawamiźródłowymi.Możnatutajprzytoczyćfakt,żeLittrozważanp.komentarzAkwi-
natydoKsięgiHioba(m.in.s.319–321),anas.373–381podajewszystkiecytowaneprzezsiebiedzieła
św.Tomasza.Rozprawazasługujezatemwręcznamianoencyklopediikosmologiitomistycznej,która
