Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stareinoweinterpretacjenaturalizmuprawniczego
kowanegoioczywiścieodwrotnie.Jednaknawetprzyjęcieszerszejdefinicjimoże
okazaćsięniewystarczającedorozstrzygnięcia,czypewnekoncepcjeprawnicze
mogąbyćjeszczeuznanezanaturalistyczne,czyjużraczejnie.Wątpliwościtedo-
tycząmiędzyinnymitakichstanowiskfilozoficznoprawnychjakszkoławolnego
prawa,CriticalLegalStudiesczyruchLaw&Economics
10
0Wliteraturzeprawni-
czejostatecznieupowszechniłsięterminUrealizmprawny”(prawniczy),któremu
nadawanozwykleszerokieznaczenie.Pojęciemtymoznaczanobowiemnietylko
wszelkienaturalistycznekoncepcjeprawa,lecztakżeprzynajmniejniektóreUsta-
nowiskapograniczne”
11
0
Naturalizmprawniczykojarzonyjestprzedewszystkimzamerykańskim
iskandynawskimrealizmemprawnym.Ograniczenietakiewydajesięjednakda-
lekoniewystarczające.Wdwudziestowiecznymprawoznawstwie,zwłaszczaeu-
ropejskim,wąteknaturalistycznypojawiłsięwwieluróżnychkoncepcjachpraw-
nych,niezawszezresztąznaturalizmemprawniczymkojarzonych.Alepokolei.
Najpierwwypadawspomniećoamerykańskimrealizmieprawniczym,który
możnainterpretowaćnadwasposoby:węziejlubszerzej.Wpierwszymprzypad-
kumówimyokanonicznymnurcierealizmuprawnego,któremupoczątekdały
praceOliveraHolmesaiJohnaCh.Greya,aktóregonajwybitniejszymiprzedsta-
wicielami,obokjużwymienionych,byliJeromeFrankiKarlLlewellyn
12
.Ujmując
szerzejtennurtwamerykańskimprawoznawstwie,możnazarealistyczneuznać
równieższkołęsocjologicznejjurysprudencjiRoscoePounda,aprzyuwzględnie-
niupewnychzastrzeżeńwspomnianejużwcześniejstanowiska,amianowicieCri-
ticalLegalStudiesorazLaw&Economics
13
.Wobydwukoncepcjachpojawiająsię
bowiempewnezałożeniacharakterystycznedlanaturalizmuprawniczego,jak-
kolwiekmusimyrównocześniepamiętać,żepozostawałyonewzględemsiebie
wsilnejUideologicznej”opozycji
14
.Pierwszezestanowiskbyłobowiemradykalnie
lewicowe,drugiezaśzdecydowanieprawicowe.
10
Por
.J.Stelmach,R.Sarkowicz,FilozofiaprawaXIXiXXwieku,Kraków1998,s089in0,s0175in0;
J.Stelmach,B.Brożek,W
.Załuski,Dziesięćwykładówoekonomiiprawa,Warszawa2007,s011in0,s025in0
11
OczywiścieterminUnaturalizmprawniczy”równieżbyłijestwprawoznawstwie(teoriiifi-
lozofiiprawa)używany,choćznacznierzadziej.Naprzykład:J.Stelmach,Naturalistycznyiantynatu-
ralistycznymodelteoriiprawa,StudiaPrawnicze1984,z.3–4;B.Leiter,NaturalizingJurisprudence,Ox-
ford2007;J.Woleński,Naturalizmwteoriiprawa(w:)Wposzukiwaniudobrawspólnego.Księgapamiątkowa
kuczciProfesoraMaciejaZielińskiego,red.A.Choduń,S.Czepita,Szczecin2010,jakrównieżlicznewy-
dawanewłaśniewramachprojektuNaturalizacjaprawaopracowania0
12
WięcejnatentematpiszeM.GorazdawartykuleUźródełamerykańskiegorealizmuprawnego,
publikowanymwtomieNaturalizmprawniczy.Stanowiska0
13
Por
.R.M.Unger,Ruchstudiówkrytycznychnadprawem,Warszawa2005orazR0A0Posner,Eco-
nomicAnalysisofLaw,AspenPublishers0AWoltersKluwerCompany20030
14
Przedewszystkimobydwastanowiskazrywałyzpozytywistycznympojmowaniemprawa
jakoidealnieobowiązującejnormy.WedlepoglądówprzedstawicieliCLSprawojestpewnymzda-
rzeniemspołecznym,zbioremrzeczywistychrelacji,zaśdlazwolennikówL&Eanalizaprawadaje
sięsprowadzićdoanalizytypuekonomicznego,amówiączpewnymuproszczeniem,prawomożna
interpretowaćjakozbiórrelacjilubfaktówekonomicznych.
17
