Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stareinoweinterpretacjenaturalizmuprawniczego
głowy,byćmożenajważniejsza,toniereagowanieUstaregonaturalizmu”nanowe,
dającesiępowiązaćzprawem,naturalistycznekoncepcjewypracowanenatere-
niefilozofii,psychologii,neuroscienceorazekonomii.Nielicznepróbyodnowienia
myślenianaturalistycznegowewspółczesnejzachodniejfilozofiiiteoriiprawajak
narazieniewydająsięzbytudane,czegonajlepszymprzykłademmożebyćcho-
ciażbystosunkowoniedawnowydanaksiążkaBrianaLeitera
19
0
3.Perspektywynaturalizmuprawniczego
Chciałbymomówićpięćróżnychmożliwychkierunkówrozwojunaturalizmu
prawniczego,amianowicieperspektywęfilozoficzną,psychologiczną,neuroscience,
ekonomicznąorazfilozoficzno-idogmatycznoprawną.
NajpierwkrótkikomentarzdotyczącyUperspektywyfilozoficznej”.Zcałąpew-
nościąistniejemożliwośćbudowyontologicznieiepistemologiczniespójnejkon-
cepcjiprawawykorzystującejdorobekwspółczesnychnaturalistyczniezorientowa-
nychfilozofii.Możemywyobrazićsobieconajmniejkilkaróżnychfilozoficznych
wariantówUnowegonaturalizmuprawniczego”.Wpierwszejkolejnościmożemy
wykorzystaćtakzwanefilozofiekognitywne,następniewszystkietefilozofie,któ-
rewykorzystujądorobekwspółczesnejbiologiiimedycyny.Pamiętajmy,żeprzy-
wołanefilozofieporuszająsięwobszarach,któresąrównieżeksploatowaneprzez
zorientowanąnaturalistyczniepsychologięorazneuroscience.Granicedzielącepo-
szczególnetypyrefleksji,tunazywaneUperspektywami”,nierzadkoniesąostre.
NoiwreszciemożemyrównieżsięgnąćdoUpostmodernistycznychfilozofii”
,wktó-
rychzpewnościąrównieżdajesięodnaleźćwątkinaturalistyczne
20
0
KolejnąjestUperspektywapsychologiczna”naturalizmuprawniczego.Iwtym
przypadkumamyzpewnościąmożliwośćbudowyspójnej,wsensieontologicz-
nymiepistemologicznym,naturalistycznejteoriiprawawykorzystującejdoro-
bekwspółczesnejpsychologii.Zasadniemożnarozważaćconajmniejkilkatakich
psychologiczniezorientowanychkoncepcjinaturalizmuprawniczego,którebędą
odwoływaćsięalbodoteoriipsychologicznychzgrupytakzwanychpsychologii
19
Por
0B0Leiter,NaturalizingJurisprudence.EssaysonAmericanLegalRealismandNaturalisminLe-
galPhilosophy,Oxford2007.Przywołanapracajestwistociezbioremesejów,którepowstałynaprze-
strzeniostatnich17lat.Sątoeseje,napodstawiektórychtrudnojestwszczególnościzbudowaćja-
kąkolwiekspójnąkoncepcjęnaturalizmuprawniczego.
20
ZapostmodernistycznyuznawanyjestmiędzyinnyminurtCriticalLegalStudies,októrym
byłajużwcześniejmowawzwiązkuznaturalistycznymi(realistycznymi)filozofiamiprawa.Moraw-
skiobokCLSwymieniawtymkontekścierównieżetniczną,feministyczną,ekologicznąorazliteracką
teorięprawa,awszerszejperspektywietakżestanowiskakomunitarystyczneorazneopragmatyczne.
Przynajmniejniektórespośródwymienionychkoncepcji,chociażbytefeministyczneiekologiczne,
mogąbyćzpewnościąinterpretowanewduchunaturalistycznym.Por
.L.Morawski,Comożedaćna-
uceprawapostmodernizm?,Toruń2001,s.35in.
19
