Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naturalizmwfilozofiiśredniowiecznej
Sztuknaparyskimuniwersytecie.Choćopieraćmusimysięnaszczątkowychda-
nychiposzlakach,możnazdużądoząpewnościstwierdzić,żeSigerbyłjednym
zwybijającychsięinajbardziejpopularnychuczonychswoichczasów.Musiał
miećteżdużyposłuchwśródinnychczłonkówbraciakademickiej:gdyw1271r.
dokonywanowyboruAlbericazReimsnarektoraUniwersytetuParyskiego,grupa
jegooponentówokreślanajestmianemparsSigeri
10
.
Sigernależałdotegopokoleniafilozofówśredniowiecznych,któremogło
jużstudiowaćdziełaArystotelesa.Niemalcałkowiciezapomnianewewczesnych
wiekachśrednich,zostałynanowoodkrytewXIIw.,wdużejmierzepodwpływem
arabskim.DziękiwysiłkomszkółnaSycyliiiwToledo,napoczątkunastępnego
stuleciamyślicielełacińskiejEuropydysponowaliprzekładamicałegobezmała
korpusudziełArystotelesa,częściowoprzetłumaczonychzarabskiego,alewczęści
jużzgreckiegooryginału.Nietrudnoodgadnąć,cowfilozofiiStagirytybyłotak
pociągające,żeuwiodłaonanietylkoSigera,aleiinnychfilozofówśredniowiecza.
Otootrzymywalionirozbudowanysystempojęciowy,któryjednakopartybyłna
potocznymdoświadczeniuświata.Zamiasturzekających,acznieprecyzyjnych
metaforipięknejretorykineoplatończyków,Arystotelesproponowałprecyzję
pojęćiniezawodnośćdedukcyjnychwynikań.Tafilozofiabyłapoprostuskuteczna
wopisieświata,ajejtezybyłyodpowiedniouzasadnione.
Siger–przynajmniejnapoczątkowymetapieswojejfilozoficznejdrogi–zdawał
sięnieprzejmowaćzbytniopytaniem,czydziełoArystotelesajestzgodnezdogmatami
wiarychrześcijańskiej.Niebyłwkońcuteologiem,alemistrzemartium,sztukwyzwo-
lonych.Jegocelembyłaczytelnaprezentacjaiodpowiedniainterpretacjaspuścizny
Stagiryty.DlategoSigerniewzbraniałsięprzedprzekonywaniem,że–jakchciał
Arystoteles–wszechświatjestwieczny,aniprzedrozważaniem,jaknajlepiejrozumieć
Arystotelesowskąnaukęoduszy.WedleinterpretacjialeksandryjskiejArystoteles
uważałduszęzaśmiertelną;wedlewykładniAwerroesa(takzwanegomonopsychi-
zmu)duszamiałabyćnieśmiertelna,aletylkojedna–każdyczłowiekUuczestniczy”
wżyciutejsamejduszy(takzwanegointelektuczynnego).Sigeropowiadałsięza
monopsychizmem,piszącchoćbywQuaestionesintertiumdeanima,żeintelektjest
niematerialny,azatemniemógłpowstać,idodaje,żeUniejestwnaturzeniematerial-
negointelektu,bybyłzwielokrotnionypodwzględemilości”.Stwierdzaprzytym,że
Uintelektdoskonaliciałoniepoprzezswąsubstancję,leczprzezswąpotencjalność,bo
gdybymiałdoskonalićprzezsubstancję,niebyłbyoddzielonyodciała”
11
.
Takiepoglądybyłyjawniesprzeczneztezamiteologii,głoszącymi,żedusza
ludzkajestnieśmiertelna,aleteżUzwielokrotnionapodwzględemilości”.Siger
zdawałsobieztegosprawę,nierazpodkreślając,iżtezy,któregłosi,ustalonezostały
secundumviamphilosophiae(wedlemetodyfilozoficznej).Zapewnieniateniewystar-
10
Por
.B.Brożek,TheDoubleTruthControversy,s.26.
11
SigerzBrabantu,QuestionesintertiumdeAnima,DeAnimaIntellectiva,DeAeternitateMundi
(w:)PhilosophesMedievaux,red.B.Bazán,Louvain1972,s.26.
15
