Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BartoszBrożek
Opisywanekontrowersje,któreswojeapogeumosiągnęływlatachsiedem-
dziesiątychXIIIw.,pokilkudekadachnależałyjużdohistorii.JanBurydan,jeden
znajważniejszychfilozofówczternastowiecznych,dysponowałjużnarzędziami
metodologicznymi,pozwalającyminazachowanieautonomiifilozofiinaturalnej
bezpopadaniawkonfliktzprawdamiwiary.Twierdził,żenależyodróżnićdwa
porządkirzeczy:naturalnyiponadnaturalny.TenpierwszyokreślaUzwykłybieg
natury”,zaśdrugitoporządekboskich(cudownych)ingerencjiwprawarządzące
przyrodą
20
.Zilustrujmytorozróżnienieodpowiedzią,jakiejBurydanudzielana
pytanieoto,czy–jakchceArystoteles–wszechświatjestwieczny:
Zgodniezwiarąnataksformułowanepytanienależyodpowiedziećnega-
tywnie,jakożewedlezasadwiaryświatzostałstworzonyiruchsferniebie-
skichmiałpoczątek.Aletaksięrzeczymająnienaturalnie,aponadnaturalnie.
Amy,filozofowie,wrazzArystotelesempowinniśmymówić[jaksięrzeczy
mają]naturalnie.Azatemnaszproblemmożnaprzeformułować:przyzna-
jemy,żezgodniezArystotelesemświatjestwiecznyiruchsferniebieskich
jestwieczny,bozawszebyłoibędziepowstawanieiginięcie21.
Odróżnieniedwóchporządkówwydajesięrozwiązywaćproblem,zktórym
kilkadziesiątlatwcześniejzmagalisięawerroiści.ArgumentacjaArystotelesa,wy-
pracowaneprzezniegoijegokomentatorówkoncepcjesąwartościowe–stanowią
wszaknajlepszyopistego,jakwyglądaporządeknaturalny.RównocześnieObja-
wieniemożebyć,przynajmniejwodniesieniudoniektórychkwestii,sprzeczne
zdoktrynamiStagiryty,gdyżtraktujeonooporządkuponadnaturalnym.Dlatego
możliwejest,żewszechświatmiałpoczątek,choćniesposóbdojśćdotegowniosku
mocąludzkiegorozumu.ZawprowadzonymprzezBurydanaodróżnieniempo-
rządkunaturalnegoiponadnaturalnegoszłoinnerozróżnienie:prawdyabsolutnej,
którejźródłemjestwiara,iprawdyUprzyzałożeniuzwykłegobiegunatury”,którą
odkrywaćmożnazpomocąmetodwłaściwychfilozofii
22
.KoncepcjaBurydanajest
zatemnietyleteoriąopartąnaideipodwójnejprawdy,ileraczejkoncepcjądwóch
prawd,ztymżeprawdyteniesąrównoważne–absolutnaprawdaObjawienia
stoiwyżejwhierarchiiniżprawda,którądaćnammożerozum.
3.Całkiemodmiennynaturalizm
Powyższerozważaniapokazują,żepojęcienatury–aprzeztoijakośrozumia-
negonaturalizmu–stanowiłopodstawowezagadnieniewielufundamentalnych
20
Por
.B.Brożek,TheDoubleTruthControversy,s.49–56.
21
J.Buridan,QuaestionessuperoctoPshisicorumlibrosAristotelis,Paris1509,I,15,fols.18vb–19ra.
22
Por
.B.Brożek,TheDoubleTruthControversy,s.53–55.
18
