Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gdyby
nieto,żeporzuciłwszystkiepartie,zaśdziałalnośćpolityczną
poddałradykalnejiprzenikliwejkrytyce(Zagadnieniasocjalizmu,1899).
Jużwówczasprzestrzegałprzedalienacjąaparatupolitycznego,choć
nieznanojeszczepartiileninowskiejanijejprzyszłychtworów,bo
ledwiezdążyłapowstać(1898).AutorEtykiarewolucjioddałsięposzu-
kiwaniomnaukowymwedlewłasnychpotrzebipomysłóworaztwo-
rzeniukółetykówiprzyjaciół.Kiedyjednakwdziejachpolskiego
socjalizmunastępowałyhistorycznezwroty,jakpodczasrewolucjilat
1904–1906,wtedymyślAbramowskiegoznowudziałałaszeroko(Zmo-
wapowszechnaprzeciwrządowi,1905).Podobniepodkonieclattrzy-
dziestychzeszłegostuleciaodnoszonosiędoniej,gdyPolskaPartia
Socjalistycznaprzepracowywałaswójprogramspołeczny.„Widmo
abramowszczyzny”zwalczanozkoleibezwzględnieprzedtakzwa-
nymzjednoczeniemruchurobotniczego(1948),będącymrzeczywistą
likwidacjąPPS-uorazumocnieniemstalinizmu.MyślAbramowskiego
zostaławtedyodrzuconaipotępiona,abypoprzełomiePaździernika
1956odżywaćpółjawnie,elitarnieiponiekądbezsilnie.Zaskakująco
natomiast,podczaspierwszegozjazdupowszechnegoprawieruchu
„Solidarności”(wrzesień1981),uchwalonoprogram„Rzeczpospolitej
samorządnej”,zjegoduchapoczęty.Kilkalatpóźniejpozakrajową
cenzurąukazałasięksiążkaopatrzonatytułem:EdwardAbramowski.
Zwiastun„Solidarności”
1
.
Kiedyodszedłodbezpośrednichdziałańpolitycznych,oddałsię
badaniomspołecznymipsychologicznym,studiowałwKrakowie,Pa-
ryżuiGenewie,żadnychstudiówjednakformalnienieskończyłipo-
zostałwszechstronnymsamoukiem,zaczynającodfizykiibiologii.
Pierwsząswojąpoważnąpracęnaukowąopublikowałpofrancusku,
achoćbyłtoutwórnowatorski,nieokazałsięzałożycielskimdlaszkoły
akademickiej.PodtytułemLesbasespsychologiquesdelasociologieukazał
sięw„RevueInternationaledeSociologie”,periodykuwtedyprze-
wodnim,orazwosobnejodbitce(Paris1897).Rozprawawprowadzała
perspektywępsychologicznądonaukspołecznych,jejautorjednakbył
nieznanyiodosobniony,awsocjologiifrancuskiejdominowałwów-
czasantypsychologicznydurkheimizm.
Psychologiastałasięcechą
dystynktywnąbadańnaukowychAbramowskiego,poświęciłjejlatwie-
leijakoprofesorpsychologiizostałzatrudnionywodnowionympo
kilkudziesięcioletniejrusyfikacjiUniwersytecieWarszawskim(1916).
1
WojciechGiełżyński,EdwardAbramowski.Zwiastun„Solidarności”,Polonia
BookFund,London1986.
10
