Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
CzęśćI.Sekularyzacjatradycyjnejmyślispołecznejdotyczącejpojęciazmiany...
prostegowskazywanianapojawianiesięmodyfikacjiwzwyczajachgrupspołecz-
nych,poprzezzmianyobejmująceczynnikiformalne,jakstruktura,dodefiniowa-
niaglobalnychprzekształceńwszystkichdziedzinżyciaspołecznego.Wszystkie
definicjezawierająodniesieniadoczasu-zmiananiezależnieodjejzakresuza-
chodziwokreślonymczasie.Tymsamymzmianaspołecznaniejestzdarzeniem,
tylkoprocesem,czylisekwencjąwielu,częstoróżnychzdarzeń.Zastanawiającsię
nadprocesamizmian,szukamyprzedewszystkimichźródeł,zakładamybowiem,
żezmianamacharakterprzyczynowy,orazanalizujemyichnastępstwa.
Teoriezmianyspołecznejmogłybyćformułowanezarównowznanymmodelu
systemowym,jakiwnowych,dynamicznychnurtachnp.modelupolaspołecz-
nego.DBadaniezmianyspołecznejstanowisamosednosocjologii”napisałPiotr
SztompkawPrzedmowiedoswojejSocjologiizmianspołecznych(2005,s.13).Myśltę
oryginalnierozwijaZygmuntBauman:
Stwierdzeniatakie,jakDzmianaspołecznajestjądremsocjologii”czyDkażdateoriasocjo-
logicznamusisięprędzejczypóźniejzmianązająć”niechwytająogromuiradykalizmu
dokonującejsiędziśDzmianywstatusiezmiany”[...]teoriazmianywydajesiędziścoraz
bardziejtakimsamymnieporozumieniem,jakimbyłbypomysłuprawianiateoriiwiatru
obokteoriiwiatrustacjonarnego,lubteoriipłynięciawódrzecznychobokteoriirzeki
nieruchomej(Bauman1999,s.37).
DlaautoraPłynnejnowoczesnościniemainnejrzeczywistościniżtawstaniecią-
głejzmiany,corodzipoważneteoretyczneimetodologiczneproblemydlasocjologii
iinnychnaukspołecznychorazpraktykispołecznej,którejwedługBaumana-
socjologaperformatywnego-masłużyć.
Zmianaspołecznazewzględunaswojąnaturęniemożebyćcałościowobada-
nanagrunciejednejdyscyplinynaukowej.Takiprzedmiotbadańzeswejnatury
jestinterdyscyplinarny.Odlatzagadnieniemtymzajmowalisięprzedewszystkim
filozofowie,atakżehistorycy,psycholodzy,politolodzy,kulturoznawcyipedago-
dzy.Potrzebawysiłkuwieludyscyplin,abyprocesyzmianwyjaśnić,opisaćizrozu-
mieć.Niejesttołatwe,zregułytzw.wielkiezmianyzaskakiwałynaukowców,co
zresztąsamowsobiejestciekawymfenomenem,pokazującymzarównosłabość
nauki,jakiogromnądynamicznośćinieprzewidywalnośćprocesówspołecznych
sterowanychdziałaniamijednostek(aktorówspołecznych).
Dyskursdotyczącyzmianyspołecznejkoncentrowałsięprzezlatawokółpew-
nychkluczowychpojęć,reprezentatywnychdlaważnychwdziejachnaukiszkół
inurtówmyślenia.Analizującsocjologicznepodejściadozmianyspołecznej,
PiotrSztompkawyróżniatrzygłównetypydyskursu:postępu,kryzysuitraumy
(2000,s.15).Pierwszyznichwiążesięzmodernizmem,dominującymgłównie
wwiekuXIX,drugizklęskąideipostępuwdrugiejpołowieXXwieku,trzeci
pojawiłsiępodkoniecXXwieku,kiedyterminDtrauma”zyskałnową,odmienną
odmedycznej,konceptualizacjęwnaukachspołecznych.Traumąspołecznączy
kulturowązaczętookreślaćsilnenegatywnenastępstwaprocesuzmian.Chociaż
wyodrębnienietychtrzechdyskursówjestjaknajbardziejzasadne,tojednakich
