Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Pamiątka,pomnikizabytek
Doupowszechnieniapamiątekwpolszczyźnieprzyczyniłysiębezwąt-
pienialicznepublikacjezprzełomuXVIIIiXIXw.,atakżerozwójrodzi-
megokolekcjonerstwaimuzealnictwa.Słowotopojawiasięmiędzyinnymi
wznanychpublikacjachZygmuntaVoglaiksiężnejIzabeliCzartoryskiej40.
Zasprawąarchitektonicznegokontekstuiscenariuszaekspozycjiwpuław-
skiejsiedzibieCzartoryskichreliktyprzeszłościnabierałysakralnegocha-
rakteru.ŚwiątyniaSybilli,pierwotnienazywanaŚwiątyniąPamięci,byłara-
czej,jakzauważyłFrancisHaskell,olbrzymimrelikwiarzemniżmuzeum41.
Pamiątkiwniejeksponowaneotaczanoprawdziwymkultem,przyczym
analogiemiędzymuzealnymeksponatemarelikwiąwzmacniałycertyfika-
tyautentycznościtowarzysząceniektórympamiątkomorazrelikwiarzom,
wktórychbyłyoneprzechowywane42.
Wokresieporozbiorowymnaquasi-religijnystosunekdopamiątek
iDpozostałościdawnychbytów”ogromywpływmiałopowiązaniedziałalno-
ścinarzeczzachowaniareliktówprzeszłościzideąocaleniabytunarodowe-
go.ZnalazłotoznamiennywyrazwewspomnieniachIzabeliCzartoryskiej:
KiedyPolskaistniećprzestała,przyszłamipierwszyraztamyśl,żebyzbie-
raćpamiątkipolskie,którepotomnościpowierzam.Każdemuczłowiekowi,
gdystracimatkę,dzieci,przyjaciela,każdarzeczponichzdajesiębyćdrogą
ichoćtepamiątkismutekwzbudzają,przecieżjakąśulgęwidokichnam
40
ZygmuntVogel,Zbiórwidokówsławniejszychpamiąteknarodowych,jakoto,zwa-
lisk,zamków,świątyń,nagrobków,starożytnychbudowliimiejscpamiętnychwPolsce,przez
ZygmuntaVogla…znaturyrysowany,aprzezJanaFreyasztychowany.Warszawskiemu
TowarzystwuPrzyjaciółNaukprzypisany,(Warszawa:DrukarniaNo646przyNowoli-
piu,1806);IzabelaCzartoryska,PoczetpamiątekzachowanychwDomuGotyckimwPu-
ławach,(Warszawa:wdrukarniBankuPolskiego,1828).
41
FrancisHaskell,HistoryanditsImages.ArtandtheInterpretationofthePast,(New
Haven–London:YaleUniversityPress,1993),280.ZdaniemJanaJ.Dreścikakoncepcja
ekspozycjimuzealnejwŚwiątyniSybillimogławywodzićsięztradycjikonstruowa-
niaDsztucznejpamięci”(memoriaeartificialis);JanJakubDreścik,DOtwieramświątynię
pamięci.UpoczątkówMuzeumCzartoryskich”,w:Czasy!Ludzie!Ichdzieła!Teatrob-
razówksiężnejIzabeliCzartoryskiej.ObrazyiminiaturyzDomuGotyckiegoiŚwiątyni
SybilliwPuławach,(Kraków:MuzeumNarodowewKrakowie,2001),17.
42
JanuszKrawczyk,DLaquestiondelyauthenticitédesmeublesetleproblèmede
leurconservationdanslepremiermuséepolonaisdePuławy”,RevueélectroniqueCero-
art,2012,http://journals.openedition.org/ceroart/2415(28.02.2014).
25
