Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik

Rafał Zarębski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8220-209-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

324

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Zarębski, Rafał. Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020, 324 s. ISBN 978-83-8220-209-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Zarębski, R.

T1 Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2020

SN 978-83-8220-209-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 230060, author = "Zarębski, Rafał", editor = "", title = "Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2020", address = "Łódź", isbn = "978-83-8220-209-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Zarębski, Rafał

ED -

TI - Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2020

SN - 978-83-8220-209-0

ER -

Netografia (standard APA):

Zarębski, Rafał. Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020 [dostęp: 11 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/nazwy-geograficzne-w-polskich-przekladach-nowego-testamentu-z-xvi-i-rafal-zarebski-230060.

toponimia nowotestamentowa, translokacja form, adaptacja graficzna i fonetyczna, adaptacja morfologiczna, adaptacja składniowa, przekłady Nowego Testamentu

Książka Rafała Zarębskiego to studium na wysokim poziomie refleksji naukowej, wpisujące się w serię monografii dotyczących polszczyzny przekładów biblijnych XVI i XVII wieku, które w ostatnich latach ukazały się na rynku krajowym i zagranicznym. U...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8220-209-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

324

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp11
1. Cele badawcze — źródła — ustalenia terminologiczne17
2. Zaplecze metodologiczne22
3. Stan badań30
Rozdział I. Charakterystyka toponimii nowotestamentowej33
1. Uwagi na temat frekwencji i funkcji35
2. Językowa struktura toponimów40
2.1. Nazwy jednowyrazowe40
2.2. Nazwy zestawione41
2.3. Nominacje z formułami zwany, ktory jest42
2.4. Nominacje z eksplicytnym wyrażeniem objaśniającym46
Rozdział II. Językowe sposoby przyswajania toponimów nowotestamentowych51
1. Translokacja53
1.1. Translokacja obcych form nominatywnych56
1.1.1. Translokacja form łacińskich56
1.1.2. Translokacja form greckich57
1.1.3. Translokacja form łacińskich i / lub greckich57
1.2. Translokacja obcych form przypadków zależnych59
2. Adaptacja63
2.1. Adaptacja graficzna i fonetyczna63
2.1.1. Przejmowanie obcych samogłosek i dyftongów65
2.1.1.1. Pozycja nagłosowa65
2.1.1.2. Pozycja śródgłosowa66
2.1.2. Przejmowanie obcych spółgłosek i grup spółgłoskowych72
2.1.2.1. Spółgłoski przedniojęzykowe73
2.1.2.2. Spółgłoski wargowe76
2.1.2.3. Spółgłoski tylnojęzykowe77
2.1.3. Inne zjawiska80
2.1.4. Obce zwyczaje graficzne80
2.2. Adaptacja morfologiczna86
2.2.1. Adaptacja fleksyjna87
2.2.1.1. Nazwy zakończone w łacinie i grece na samogłoskę90
2.2.1.2. Nazwy zakończone w łacinie i grece na spółgłoskę100
2.2.1.3. Nazwy mające postać liczby mnogiej110
2.2.2. Fleksja formacji pochodnych113
2.2.2.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców114
2.2.2.2. Przymiotniki odmiejscowe (w tym od nazw plemion i mieszkańców)115
2.2.2.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze119
2.2.3. Słowotwórstwo formacji pochodnych121
2.2.3.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców123
2.2.3.2. Przymiotniki odmiejscowe124
2.2.3.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze127
2.3. Adaptacja składniowa130
2.3.1. Toponimy w strukturze wyrażeń przyimkowych132
2.3.2. Toponimy w strukturze nazw mieszkańców i osób związanych z danym miejscem134
2.3.3. Toponimy w strukturze nazw zestawionych i deskrypcji136
2.3.4. Szyk członów zestawień i deskrypcji toponimicznych138
3. Translacja i operowanie wariantami leksykalnymi140
3.1. Rodzime ekwiwalenty leksykalne142
3.2. Pomiędzy wariantem tradycyjnym a nowszym147
Rozdział III. Toponimy jako czynnik indywidualizujący język i styl średniopolskich przekładów Nowego Testamentu155
1. Wariantywność157
1.1. Wariantywność wewnątrzleksemowa toponimów jednoskładnikowych160
1.2. Wariantywność leksykalna toponimów jednoskładnikowych163
1.3. Wariantywność w zakresie struktury toponimów zestawionych i deskrypcji toponimicznych167
2. Wartość stylistyczna toponimów oraz ich udział w indywidualizacji języka i stylu średniopolskich przekładów Nowego Testamentu171
2.1. Onimiczne postulaty tłumaczy172
2.2. Rola glos i komentarzy marginesowych w kształtowaniu warstwy toponimicznej174
2.3. Wybór spośród wariantów współfunkcyjnych176
2.4. Działania na strukturze nazw złożonych jako czynnik stylistyczny178
Zakończenie181
Słownik nazw geograficznych i ich ekwiwalentów w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku197
Zasady redakcyjne199
Słownik207
Bibliografia i skróty295
Źródła297
Słowniki i źródła pomocnicze298
Opracowania300
Summary317

W¶ęp

Popierwsze,sporaczęśćnazwbiblijnychprzedostawałasiędo

przekładów(zwłaszczadawnych)wdrodzetranslokacji,czyliwprze-

niesionejnazasadziecytatuformieoryginalnej.Opełnejtranslokacji

możnamówićjedyniewodniesieniudosytuacji,gdyzarównojęzyk

oryginału,jakiprzekładukorzystazalfabetuopartegonatymsamym

źródle.Zatemwprzypadkutłumaczeńbiblijnychpełnatranslokacja

jestmożliwanaprzykładpomiędzyłacińskąWulgatąaprzekładami

najęzykizachodnioeuropejskie(np.francuski,włoski,hiszpański,an-

gielski,niemiecki)czyniektórejęzykisłowiańskie(np.polski,czeski,

słowacki,słoweński).

Tłumaczenajdawniejszychprzekładówbiblijnychwprocesieprzy-

bliżaniagenetycznieobcychnazwpolskiemuodbiorcynapotykali

znacznetrudności,wynikającezróżnicstrukturalnychibrakuoparcia

tychnazwwrodzimychsystemachonimicznych.Pokaźnaczęśćpro-

priówbiblijnychmacharakterhapakslegomenonwtekścieźródło-

wym,atylkoniektóre(zwłaszczaantroponimy)byłyreprodukowane

wpolskiejwspólnociekomunikatywnej.Okolicznościteniesprzyjały

adaptacjijęzykowejonimów,wtymrównieżtoponimówonietypowej

dlajęzykówsłowiańskichbudowie,któreodnosiłysiędobardzood-

ległej,nieznanej,egzotycznejrzeczywistościgeograficznej.Wobectego

faktu—czasemnieconieporadni—tłumaczenajdawniejszychtekstów

podążalidrogąwpewnymsensienaskróty,uciekającsiędoprzeniesie-

nianazwywpostacioryginalnej.Stądtakczęstewdawnychprzekła-

dachprzypadkiużycianazwwpostacinieodmiennejczyteżpolegające

naprzeniesieniuformźródłowych(greckichlubłacińskichprzypadków

zależnych)bezpośredniodotłumaczenianiezależnieodkontekstuskła-

dniowego(Kamińska1981,115-120;Cybulski,1988,270-275;Woźniak

1994).Niekiedybywałyonepóźniejuznawanezaformywyjściowe

(mianownikowe),podlegającepolskiejfleksji(Breza1992,157).

Zczasem,gdykolejnitłumaczeiczytelnicywwiększymzakresie

oswajalisięzbiblijnymipropriami,kiedycorazbardziejpoddawa-

łysięoneregułompolszczyzny,adaptacyjnetrudnościmogłymaleć.

Obserwacjanazwwłasnychwstaro-iśredniopolskichprzekładach

Bibliiunaocznianaprzykład,żetendencjadowłączaniaichdorodzi-

mychparadygmatówdeklinacyjnychsystematycznierosła,byulecza-

hamowaniudopierowczasachwspółczesnych.Toponimywtekstach

zkońcaXVIwiekupodlegałypolskiejfleksjiwznaczniewiększym

stopniuniżwtłumaczeniachdzisiejszych,oczymprzekonujezesta-

wieniewydanejw1599rokuBibliiJakubaWujka(Wu)iXX-wiecznej

Brak wyników

Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku — analiza i słownik

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra