Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
I.Kontekstyogólne-teoria,metoda,synteza
językowych.Onimy,głównieantroponimyitoponimy,stanowiły(przede
wszystkimzasprawąbogategomateriałuonomastycznegozawartegowBulli
gnieźnieńskiej)źródłowiedzyonajdawniejszejpoświadczonejnapiśmie
przeszłościpolszczyzny.Wynikibadańnadtymmateriałemsądziśdostępne,
choćniezawszewyrażoneexplicitewodniesieniudozabytku,wkażdym
podręcznikugramatykihistorycznej,główniewrozdziałachpoświęconychfo-
netyce.Wtymaspekcienależymówićozwiązkachonomastykizgramatyką
historyczną,czylidziejamibudowyjęzyka.
Wydajesię,żewbadaniachnadrelacjamionomastykiihistoriijęzyka
pomocnemogąokazaćsięzałożeniaonomastykikulturowej.Przyjmuję,
zgodniezzałożeniamionomastykikulturowej2właśnie,żenazwawłasna
niesiepewneinformacjeokontekściekulturowym,wktórymwystępuje,
wykazujeponadtopowiązaniazowymkontekstem.Tennurtbadańnad
nazewnictwembywacharakteryzowanynastępująco:"Onomastykakultu-
rowabędzie[…]takimkierunkiembadawczym,wktórymcelemanalizy
nazwwłasnychjestodkrywanieiopispowiązańpomiędzynazewnictwem
iróżnymielementamikultury,awięcfaktamihistorycznymiicywilizacyj-
nymi,religią,problematykąspołeczną,systememwartości,mentalnością
ludzi,zagadnieniamiobcychwpływówkulturowych,migracjami,procesami
globalizacji,etc.”(RZEtELskA-FELEsZkO2007:56)3.
Badaniaprowadzonenadonimicznąsferąjęzykamogąokazaćsiępo-
mocnewodtwarzaniuhistoriisłownictwawjegozakresieapelatywnym.
Wtymwypadkunależyzatemwskazaćnarelacjeonomastykiileksykologii
historycznej.ZaprzykładmogąposłużyćpraceAleksandryCiEśLikOWEJ(1990)
nadnajstarsząpolskąantroponimią.Analizaśredniowiecznychnazwosobo-
wychopartychnapodstawachapelatywnychpomogławzbogacićzbiórsta-
ropolskiejleksykipospolitej,nienotowanejwSłownikustaropolskim.Wono-
mastyceprzyjmujesię,żenazwiskopolskiewykształciłosięnaprzestrzeni
wiekówzinnychokreśleńosobowychwystępującychpoimieniu.Procesten
byłdługotrwałyiuzależnionyodszereguczynników,międzyinnymistatusu
społecznegonosiciela(kOWALik-kALEtA2007).Zanimnazwiskostałosięstałym,
2Omożliwościachwyodrębnieniasięonomastykikulturowejjakodziedzinynazewnictwa
pisałRobertMRÓZEk:"Pometodologicznymprzystosowaniuzałożeńlingwistykikulturowej,eks-
ponującejzwiązkiiwspółzależnościmiędzyjęzykiemakulturą,dospecyfikisferyproprialnej
językaijejkomponentówkategorialnychmożenastąpićwyodrębnienieonomastykikulturo-
wej”(2004:16).
3NiecoinaczejonomastykękulturowąrozumieDanutaLECH-kiRstEin(2015),któraanalizy
kulturoweonomastykonuutożsamiazbadaniamiczynnikakreacyjnegoiinterpretacyjnego
onimu.Autorkamówinawetozwrociekulturowymwbadaniachonomastycznychpolegają-
cym,jejzdaniem,naprzesunięciuakcentówzkierunkukontekstówsocjologicznychipsycho-
logicznychwstronędociekańetnologicznychikognitywistycznych.
