Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powiedziećonowymfilmieczarnym,żenieistniejejednajegospójnadefi-
nicja,tozdecydowaniezamało.ParafrazującmyślMarkaBoulda1,należy
stwierdzić,żetakiesformułowaniebyłosatysfakcjonującewodniesieniu
doklasycznegofilmunoir;wprzypadkuneo-noirwszelkiewątpliwości
uległyzwielokrotnieniu.Ponieważjedynąrzecząwzasadziepewnąibez-
dyskusyjnąjestto,żenowyfilmczarnymusimiećjakiśzwiązekzfilmem
noir,dziedziczyonposwoimklasycznympoprzednikuwszystkie-nieroz-
strzygniętedodzisiaj-problemydefinicyjne,atakżeswójparadoksalny
status,naktóryzwracauwagęJamesNaremore,pisząc,żezawszełatwiej
byłorozpoznaćfilmnoir,niżzdefiniowaćsamtermin2.Stosunkowonie-
trudnojestpodaćfilmoweprzykładyrealizacjiformułyneo-noir:niema
raczejwątpliwościcodotego,żereprezentująjądziełatakiejakListonosz
zawszedzwonidwarazyBobaRafelsona,Memento(2000)Christophera
NolanaczyMroczneMiasto(DarkCity,1998)AlexandraProyasa.Spójna
definicjazjawiskanieustanniejednakwymykasiębadaczom:neo-noir,tak
jakklasycznyfilmczarny3,bywapostrzeganyjakogatunek,konwencja,
nurt,strategiafilmowa,atakżejakopojęciezzasadyniedefiniowalne.
Konstruowaniadefinicjinieułatwiaproblematycznośćwspomnianych
wcześniejkategorii,takichjakgatunek.Chociażbowiemczęśćbadaczy,
zwłaszczaamerykańskichibrytyjskich,skłonnajestpostrzegaćfenomeny
filmównoirineo-noirwkategoriachgatunku,nieoznaczato,żewszyscyci
autorzyrozumiejąterminngatunek”wtensamczychociażpodobnyspo-
sób.obrazzaciemniateżwielkaekspansywnośćtejformułykina,wykra-
czającejznaczniepozazjawiskakulturyamerykańskiej,fakt,iżneo-noir
jestabsorbowanyprzezkinematografiebardzoegzotyczne,takiejakindyj-
ska(Mumbainoir)czyhongkońska(Hongkongnoir),wchodziwrelacje
znurtaminaznaczonymistrategiamisubwersyjnymi(queernoir),atakże
zmediamiinnyminiżkinematografia(literatura,komiks,grywideo).
Sądzę,iżtakwielkierozplenieniezjednejstronydefinicji,azdrugiej,
fenomenów,zjakimiformułanowegofilmuczarnegowchodziwrozliczne
relacje,upoważniadopostawieniatezy,żewkulturzenajnowszej(już
nietylkowkinie)neo-noirjestpewnąbardzorozwiniętąiekspansywną
estetyką.Nieoznaczatobynajmniej,żebyłniązawszeiwszędzie,gdzie
siępojawił.Tym,czego-jaksięwydaje-brakujewwieludefinicjach
tegozjawiska,jestswoiścierozumianaperspektywahistoryczna,wktórej
1Zob.M.Bould:FilmNoir.FromBerlintoSinCity.London2005,s.92.
2Zob.J.Naremore:MoreTanNight.FilmNoirinitsContexts.Berkeley-LosAngeles
1998,s.9.
3Zob.M.T.Conard:NietzscheandtheMeaningandDefnitionofNoir.In:TePhilo-
sophyofFilmNoir.Eds.M.T.Conard,R.G.Porfirio.Lexington2007,s.9-22.
ROZDZIAŁPIERWSZY.CZERŃBARDZIEJCZARNAł
19
