Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Delaperceptiondumouvement…
15
(5)Lejourtombaitpeuàpeu.Lecrépusculedéjàtroublaitleslointains(TLFi)
Lanuittombait;leciel,couvertdepuislematin,avaitd)étrangesrefletsjaunes
quiéclairaientlavilled)uneclartélouche(TLFi)
Lesoirtombaitbleuissantlanappedeneige(TLFi)
Or,sinouspouvonsdireenpolonais,enprenantcommesujetslanuitoule
soir:noczapada/zapadła,wieczórzapada/zapadł(leverbezapaść/zapadać
pourraitsesubstituerparnadchodzićounastawać:nocnadchodzi/nadeszła,nas-
taje/nastała,wieczórnadchodzi/nadszedł,nastaje/nastał),ils’avèreimpossible
d’utiliserlemêmeverbepolonaisaveclesujetdzień(lejour).Lejourtombesetra-
duiraenpolonaispar4dzieńsiękończy’ou4dzieńsięchyli’.Chylićsięestdansce
casutiliséausensfiguréetsignifie,d’aprèsSJPDor4kończyćsię,marnieć,zbliżać
siędokońca’(finir,décliner,s’approcherdelafin),etilalemêmesensdansles
phrasessuivantes(puiséesdansSJPDor):latochyliłosięjużkukońcowi(l’été
tiraitàsafin),życiemojedogrobusięchyli(maviecourtverssafin),budynek
chyliłsiękuupadkowi(lebâtiment…penchaitverssaruine).
Danslesoirtombe,lanuittombeils’agitdel’obscuritéquidescendsurlaterre
(lesoir,lanuitsurvient),etdanslejourtombedelalumièredontl’intensitédiminue
(lacible:jourestsynonymede4lumière’).Ils’agitdoncdelamêmeréalitémais
perçuededeuxpointsdevuedifférents.Serait-celehasardoul’erreurquelestrois
exemplesfigurentdansledictionnaireensemble,souslamêmeentrée?Ous’agirait-
ilplutôtdel’incompréhensiond’unlocuteurpolonaisfaceàlaréalitéqu’ilperçoit
différemment?Enpolonais,laformepréfixalezapaść/zapadaćsuggère,grâceau
préverbeutilisé(za-)qu’ils’agitd’uneactioncomplète,considéréedanssatotalité
etinformesurunrapprochementd’unobjectifdumouvement(mêmesic’estun
mouvementabstrait),surlaréalisationdecetobjectif(selonJanowska,1999:
44145).L’objectifdumouvementseraitdanscecasl’obscurité,inféréeparlesmots
noc(nuit)ouwieczór(soir).Etpuisqueleverbezapaść/zapadaćnes’utilisepaspour
parlerdel’intensitédécroissante,iln’estpaspossibledel’associeraveclesujetdzień
(jour).Pourlejourtombeonchoisiraenpolonaislesverbeschylićsię,kończyćsię.
Encequiconcernetomber01(4choir,chuter’)etsescorrespondantspolonais
paść/padać,ladifférencedeperceptiondumouvementdécritparcesverbesn’est
qu’apparente.Enfait,ils’agitplutôtdelafaçond’exprimercertainsélémentsde
sens,notamment4focalisationdel’attentionsurlapartiepériphériquedusite’,qui
apparaîtenpolonaisàdeuxniveauxdanslecasdeupaśćsansSP:dansleverbe
même(fonctionsémantiquedupréfixeu-)etdanslecontexte,cetélémentestin-
féré.Enfrançais,danscetyped’emploissansSPaveclesujethumain,cetélément
desensestégalementinféréparlecontextemaisn’apparaîtpasailleurs:Ellelete-
naitparlamain.Ellehésita,sourit,puislelâcha.Ilfitunpas,puisdeux,tomba,la
regarda,etsemitàgenouxpourserelever.Ellel)aidadelamain.Ilvenaitdefaire
sespremierspas.Pourelle,elleseule,devantelle,aupieddulit.Dansl’exemple
citélesiteinféréparlecontexteest4leplancher’.