Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poupływie3miesięcypoudarze[JohanssonB.B.,Currenttrendsinstrokerehabilitation.
Areviewwithfocusonbrainplasticity.„ActaNeurol.Scand.”,2011;123(3):147-159].
1.2.2.PLASTYCZNOŚĆKOMPENSACYJNADOROSŁEGOMÓZGU
1.2.2.1.Zmianypouszkodzeniachobwodowych
Plastycznośćreprezentacjiczuciowychwkorzedorosłegomózgutozjawiskoodkryte
niedawno.Jeszcze30lattemuuważano,żepozakończeniuokresu,wktórymmożna
wywołaćplastycznośćrozwojową,własnościneuronówwczuciowychobszarachkory
mózgusąustaloneiniemożnaichzmienićpoprzezzmianywejściazmysłowego.Miałyone
stanowić„hardware”aparatuanalityczno-percepcyjnegomózgu.Jednakżejużwlatach
siedemdziesiątychubiegłegowiekupojawiałysiępraceeksperymentalne,które
pokazywały,żeeliminacjawejściazmysłowegomożepowodowaćzmianyneuroplastyczne
wdorosłejkorzemózgowej.Odtegoczasuzgromadziłosiędużodanych
eksperymentalnychiklinicznychdokumentującychzmianyplastycznezachodzące
wmózgupoprzecięciunerwówobwodowych,uszkodzeniachsiatkówki,amputacjach,
urazachmózgu,treninguiuczeniusię.Mimożebadaniadotyczyłyprzedewszystkimkory
mózgowej,wniektórychukładach(np.wukładziesomatosensorycznym)zaobserwowano
zmianyplastycznenawszystkichpiętrachwstępującejdrogiczuciowej.Pokazanoogromne
zmianyanatomiczne,zwłaszczawewzgórzu,umałpwkilkanaścielatpoamputacji
kończyn.Metodaminieinwazyjnegomapowaniamózguzarejestrowanodynamicznezmiany
lokalizacjireprezentacjiczuciowychwmózguuludzi.
1.2.2.2.Plastycznośćreprezentacjiczuciowychkorymózgowej
Wlicznychdoświadczeniachnazwierzętachudowodniono,żeuszkodzenienerwu
czuciowegopowodujezmianypólrecepcyjnychneuronówkorysomatosensorycznej.Kiedy
przetniesięgałązkęnerwuprzewodzącegoimpulsyzreceptorówdotykowychskóry
jednegopalca,neuronywkorowejreprezentacjitegopalcatracąswegłównewejście
zmysłowe;następujelokalnadeaferentacja.Przezkilkanaścieminutneuronywtym
obszarzeniereagująnadotyk,zaśpóźniejmożnawywołaćichodpowiedźdotknięciem
sąsiednichpalców.Obszarkoryzwiązanyuprzedniozaktywacjąnerwuzjednegopalca
pojegouszkodzeniujest„kolonizowany”przezwejściadotykowezsąsiednichpalców.Ten
przykładrównieżwskazujenato,żewkorzemózgowejistniejerywalizacjapomiędzy
sąsiadującymireprezentacjamireceptorówzmysłowych–osłabieniejednejreprezentacji
poprzezeliminacjędopływubodźcówczuciowychpowoduje,żetracionaswojemiejsce
wkorzenarzeczaktywnychfunkcjonalniesąsiadów.Takiezmianymogąrozpoczynaćsię
bardzoszybkopoprzecięciunerwu.Mogąrównieżrozwijaćsięipowiększaćwmiarę
upływuczasupodeaferentacji.Umałp,którebadanow10-20latpoamputacjiramienia,
obserwowanobardzorozległezmianytopograficznejmapypowierzchniciaławkorze
mózgowej;przemapowaniadochodziłydokilkucentymetrówikorowareprezentacjaręki
zastąpionabyłareprezentacjątwarzyitułowia.Jakwiadomo,nerwyobwodowemają
zdolnośćregeneracji,ikiedyprzeciętynerwregenerujesięiponownieunerwiaskórę,
zmianyplastycznemapkorowychcofająsięiodtwarzanajestwyjściowamapaciała.
Naogół,przynajmniejpoczątkowo,jestonamniejprecyzyjnaodoryginału.Metodami
nieinwazyjnegomapowaniamózguzaobserwowanoprzemapowaniereprezentacji
korowychwmózguludzkimpoamputacjachkończyn.
Zmianyplastyczneopodobnymcharakterzemożnawywołaćtakżewkorzeruchowej.
Przecięcieobwodowegonerwuruchowegowywołujeznaczneprzemapowaniajednostek
motorycznychwkorzeruchowej;mogąonewystępowaćjużwkrótcepouszkodzeniunerwu
lubunieruchomieniukończyny.Wkorzewzrokowejtakżeobserwowanoplastyczność
kompensacyjną–pouszkodzeniachhomologicznychobszarówsiatkówekwobuoczach,
kiedyfragmentkorybyłpozbawionywejściawzrokowego.Pokilkumiesiącachtaki,
początkowomilczący,deaferentowanyobszarzaczynałreagowaćnabodźcewzrokowe
pobudzająceobrzeżauszkodzonychmiejscsiatkówek.
Pokazanorównieżzmianyreprezentacjikorowychzachodzącewciągukilkunastuminut,
leczprzemijające–pochwilowejfunkcjonalnejdeaferentacji,np.przeznastrzyknięciepalca
lokalniedziałającymśrodkiemznieczulającymlubzałożeniemopaskiuciskowej.Zjawiska
tewykorzystalidorehabilitacjiMuellbacheriBjorkmanzeswoimiwspółpracownikami.
Zaobserwowano,żemiejscowelubprzewodoweprzejścioweznieczuleniezdrowejręki
powodujepoprawęsprawnościruchowejisomatosensorycznejdrugiejręki–niedowładnej
(Muellbacher).Znieczuleniewłókienruchowychsploturamiennegokończynydotkniętej
