Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Gonadyipłećgonadalna
13
AnnaGrabowska,„płódomęskichchromosomachmożeurodzićsiędziewczynką,
płódzaśożeńskich-chłopcem[zpunktuwidzenianarządówpłciowychzewnętrz-
nych,aleczęstoiwewnętrznych]”(Grabowska2012:528).Istnienieosób,któreani
niesąjednoznacznie46,XX,ani46,XYsprawia,żechromosomypłcioweniemogą
byćkryteriumpodziałuwszystkichludzinamężczyznikobiety.Jakąbowiempłeć
chromosomowąprzypisaćosobiezmozaicyzmem46,XX/46,XY?Testchromoso-
mowybyłstosowanywsporciewlatach1967-1999wkilkuwariantach,aleosta-
teczniezostałwycofanyjakonieadekwatnydoustaleniapłcizawodniczek,oczym
piszęwrozdzialeczwartym.Byćmożedałobysięustalićbardziejskomplikowany
wariantpłcigenetycznej,angażującypojedynczegenyiichsekwencje,alezcałą
pewnościąbyłobytobardzoskomplikowaneidynamicznepojęciepłci,bezszans
nabinarnypodział.
Mimotochromosomypłciowesąwciążczynnikiemwyjściowymipodstawowym
wnaszychteoriachnatematprocesuformowaniapłci.Składchromosomówustalasię
wkrótcepozapłodnieniu,kiedydokonująsiępierwszepodziałyembrionu.To,cosię
wtedyustali,zostanienacałeżyciewkażdejkomórceciałabezmożliwościwymiany
izostanątylkomutacjeorazepigenetycznaregulacjagenów7(Forger2016).
1.2.Gonadyipłećgonadalna
Następnyetapróżnicowania8płciowego,którywświetledostępnejwiedzydasię
wyróżnić,tokształtowaniegonad.Doszóstegotygodniaciążygonadyrozwijająsię
jednakowo,chybażeichrozwójjestwogólezahamowanyprzezmutacjegenów
WT1lubSF1.Niezależnieodjużustalonegokariotypugonadysąbipotencjalne,
czylizdolnedorozwojuwkierunkujądralubjajnika.Dalszyrozwójbędziezale-
żałodaktywacjikolejnychgenów(Szarras-Czapnik,Słowikowska-Hilczer,Kula
2006:24).Wkażdympłodziesąteżpodwójneprzewody:przewodyWolfa(męskie)
iprzewodyMüllera(żeńskie),któremogąrozwinąćsię,odpowiednio,wnajądrza
inasieniowodylubjajowodyzmacicąigórnączęściąpochwy.Tododatkowo
potwierdzatezę,żechromosomypłcioweniedeterminująpłciwprostysposób:
kariotypjestjużustalony,alewciążsąpodwójnestruktury,dającepoczątekżeńskim
imęskimprzewodomwyprowadzającym.
7Epigenetykadotyczyzmianyekspresjigenu,którazachodzibezzmianysekwencjiDNA.
Procesyepigenetycznesąodpowiedzialnezazmiany,którewtrakcierozwojuorganizmówwielo-
komórkowychprowadządopowstaniazpojedynczejkomórkimacierzystej(zygoty)zróżnicowa-
nychkomórekorganizmu.DziękujęzatęinformacjędrMagdalenieAchrem.
8Wstarszejliteraturzepolskiejodróżniasiędeterminacjępłci(powstaniegonad)odróżnico-
waniapłci(powstaniewewnętrznychizewnętrznychorganówpłciowych).Por.Pisarska-Krawczyk
etal.2014:265.
