Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Początek.Powojennarzeczywistośćwpolskiejprozie...
29
jednaktylkodoaforystycznegozasygnalizowania,więcorozterkach
bohateraprowadzącegoutworudowiemysię,iż:HByłnatylemoral-
ny,żebyodczuwaćpotrzebęusprawiedliwień,leczniedośćmoral-
ny,abyniechciałiniepotrzebowałichszukać.[ś]Czynyosądzał
intencjami,natomiastdlaintencji,ponieważczęstodostrzegałich
sprawczość,nieznajdowałżadnejsłusznejistałejmiaryiosądu.”
(57–58)
WyraźnieskończyłsięczasHstałychmiariosądów”,awśródich
rozchwianiamożnabyłosięzagubić.Sprawdzonekonwencje,reguły
postępowaniadefiniowaneprzedwojnąjakowłaściwe,odpowied-
nieiwtymutworzerozsypująsięwsytuacjiokupacyjnejzmiany.
ObojeMaleccymimowszystkostarająsięzachowywaćprzyzwoicie
–żonieJana,Annie,pomagawtymgłębokawiarawBoga,jemu
–świadomośćinteligenta,człowiekahonoru,starającegosięunikać
zachowańniegodnych,nawetjeśliułatwiłybyprzetrwanietrudnego
czasu.
Pozostawiającniezamkniętymukładosąduautorskiegofabuły
opowiadania,Andrzejewskidecydujesięzamknąćjegoukładzda-
rzeniowyczarnąpuentą.MiotanyrozmaitymiwątpliwościamiJan
Maleckiginieodprzypadkowejkuli,zaśIrenaLilienwdrastyczny
sposóbzmuszonaprzezsąsiadówdoopuszczeniajegomieszkania,
wybierapewnąśmierć,powrótdoswoich,dogettainaodchodnym
przeklinaPolaków,życzącimlosupodobnegożydowskiemu:H[ś]
Żebyściewszyscyjakpsypozdychali[ś].Żebywaswypalonotak,
jaknas!Żebywaswystrzelano,pomordowanoś”.(216)
Światpokazujeswojenieoswojone,potworneoblicze,któremu
trudnobędziedobraćnowecywilizacyjnemaski.
AdolfRudnickiwKartceznalezionejpodmuremstraceńprzyzna
wtejsytuacji,żewszystko,conapisałprzedwojną,awięcówczesne
sposobyrozumienia,wartościowaniaiopowiadaniastraciłyaktual-
ność,wiarygodność,moc.Spopieliłajewojna,więcniedasięich
użyćdoprzekazaniakomunikatuotym,cozaszło.Tenkrótkizapis
prozatorskimówijedynie(iaż)ofundamentalnejzmianie,która
unieważniładotychczasowenarracjelegitymizującekryteria,zgod-
niezktórymicośuznawanozanormalne,ludzkie,acośinnegoza
nienormalne,nieludzkie.Pisarz,jeśliniezamilknie,abędziechciał
daćświadectwozmianie,musiszukaćnowychsposobów,bostare
zdająsięnanic.Kartkaznalezionapodmuremstraceńtokrótki
