Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
HannaGosk
postrzegaobecnąsytuację–H.G.],musiałemzmyślaćipodawaćim
najtypowsze,schematyczne,łatwedostrawienia.(134)
Wpuenciepowieścipojawiająsiędwiekonstatacjecharakte-
rystycznezarównodlanarracjikońcajakidlanarracjipoczątku.
Pierwsza,należącadonarracjikońca,padawrozmowiedwóchpro-
fesorów,awięcprzedstawicielielityintelektualnejibrzmi:Hwogóle
wszystkojestbyłe,anajbardziejnaszagospodyni[hrabinaRóżagosz-
czącaichwswoimpodwarszawskimdworku–H.G.],którażadną
miarąniechcetegoczasuprzeszłegouznać.”(171)
Drugajawisięszczególnymelementemnarracjipoczątku,azosta-
jewypowiedzianaprzezmłodegokrewnegohrabiny,którywolipodą-
żyćnaZachódwśladzawycofującąsięarmiąniemieckąniżpozostać
wPolsce,doktórejwpogonizaNiemcamiwkroczyliRosjanie:HJak
onituprzyjdą,tojaniewiem,jakbędzie,możenietakźle,jakmówią,
alelepiejjużnieryzykować.”(181)
Zobunarracjiwyłaniasięcieńczegośniewiadomego,ryzykowne-
go,niepewnego.Przeszłośćprzestałapodsuwaćwzory,któreułatwi-
łybyporuszaniesięwteraźniejszości29,aokształcieprzyszłościmają
zadecydowaćHoni”.JednakonadchodzącychzewschoduHonych”
zbytwielesięniedowiemy,bowiemjesttojedenzwątkówstłumio-
nychwkrajowejpowojennejproziepolskiej.
Otym,żewopowieściachpodobniejakPożegnania,dokonują-
cychocenymiędzywojniajakoepokibezpowrotnieminionej,zktórej
doświadczeńniedasięskorzystaćwnowychczasach,pewnewątki
zostałyledwiedotknięte,ainnepojawiłysięprzytłumionelubzatarte,
świadcząrównieżtużpowojenneutworyZofiiNałkowskiej,Tadeusza
BrezyczyPawłaHertza.
Przyichlekturzenasuwasiępytanie,zjakiejperspektywy
przedstawiałyobrazrzeczywistości.Czy,występującywnichjako
znaturalizowany,systemreprezentacjistanowiłkreacjęświataprzed-
stawionegozpunktuwidzeniadyskursurzeczywistościodchodzącej
wprzeszłośćczyteżprzeciwnie–dyskursuzyskującegostopniowo
29Jakpiszefrancuskihistoriograf,PierreNora,kresideirewolucyjnej,która
byłanajpotężniejszymczynnikiemorientowaniaczasuhistorycznegokuprzyszło-
ści,pociągnąłzasobąprzekształceniepoczuciaprzeszłości.Jużnietraktujesięjej
instrumentalnie,wybierająctejejelementy,któreprzygotowywałybyprzyszłość,
ainneniszcząc.Raczejdoceniasięwagęobecnościtego,cominęło,ajestprze-
chowywanewpamięci.Por.PierreNora,Czaspamięci,tłum.WiktorDłuski,
HResPublicaNowa”2001,nr7.
