Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historyczneiwspółczesneujęciafenomenudiaspory
25
wśródwielupróbzdefiniowaniadiasporytrzycechypojawiająsięjakowspól-
neipodstawowe:rozproszenie(zarównoprzymusowe,jakidobrowolne),
orientacjanaojczyznę(prawdziwąlubwyobrażoną)orazutrzymaniegra-
nicwspólnoty(proces,wktórymtożsamośćgrupyjeststalemobilizowana
iutrzymywana,byzapobiecjejdekoncentracji)
23
.Jednocześniezadeklarował,
żejestzwolennikiemwęższejdefinicjidiaspory,którazakłada,żeważna
jestnietylkobiernaświadomośćpochodzeniałączącajejczłonków,aletak-
żekolektywnedziałaniapodejmowaneprzeznichwstosunkudopaństwa
pochodzenia.
Wskazanienaaktywność(mobilizację)narzeczpaństwapochodzeniajako
elementłączącyczłonkówdiasporystanowiłonowatorskiepodejściewdo-
tychczasowychrozważaniachprowadzonychwokółtegopojęcia.Najczęściej
badacze,wszczególnościreprezentującytakiedyscyplinyjakantropolo-
gia,etnografia,historiaczykulturoznawstwo,przyjmowali,żeświadomość
wspólnotyetnicznejłączącejczłonkówdiasporybezwzględunamiejsceich
pobytu(poczucieprzynależnościdowspólnotyistniejącejponadgranicami)
jestkluczowymelementemkonstytuującymdiasporę
24
.Wczesneujęciadefi-
nicyjnediasporywychodziłyzzałożenia,żeprocesjejformacjijestnaturalnie
warunkowany,diasporajestwynikiemwychodźstwa,rozproszeniaipamięci
okrajuprzodków.Takieujęcie,charakterystycznedlaesencjonalizmu,za-
częłojednakbyćkrytykowanejakozbytstatyczne,ograniczone(bounded)
inienadążającezazmiennąizłożonąrzeczywistością,nieprzystającedo
postnarodowej,zglobalizowanejrzeczywistości,wktórejtakieterminyjak
kultura,tożsamośćiwspólnotapoddanezostałypojęciowejdekonstrukcji.
Wedługprzedstawicieliwspółczesnegonurtuwbadaniachdiaspor,które
rozwinęłosięnagruncietransnacjonalizmu(transnationalism),należybar-
dziejuwzględnićwewnętrznezróżnicowanieskupiskdiasporycznychoraz
złożonerelacjełączącejezpaństwempochodzeniaipaństwemzamieszkania
wprocesiekształtowaniasięwspólnotdiasporycznych
25
.Zwolennicytego
podejściatraktujądiasporęjakoideowyipolitycznykonstrukt,efektpro-
cesukolektywnejaktywnościispołeczniekonstruowanejireprodukowanej
tożsamości.
23R.Brubaker(2005),TheDdiaspora”diaspora,EthnicandRacialStudies,28(1),s.1.
24J.Clifford(1994),Diasporas,CulturalAntropologhy9(3);P
.Gilroy(1993),TheBlack
Atlantic:ModernityandDoubleConsciousness.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress;S.Hall
(1990),CulturalIdentityandDiaspora,w:J.Rutherford(red.),Identity,Community,Culture,
Difference.London:LawrenceandWishart.
25F
.Anthias(1998),Evaluating(Diaspora’:BeyondEthnicity?,Sociology32(3);F
.Mav-
roudi(2007),Diasporaasprocess:(de)constructingboundaries,GeographyCompass1(3);
Y.Soysal(2002),CitizenshipandIdentity:LivinginDiasporasinPost-WarEurope,Ethnic
andRacialStudies23(1).
