Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pretekstydozaistnienia
21
dziejówregionuwydajesięotyleuzasadnione,żeobiekulturyzaj-
mujątudzisiajpodobnąpozycję:trudnegoiobcegodziedzictwa,które
miałodużywpływnahistoriękrajuidoktóregoniewiadomojaksię
przyznać.PrzykładznajdziemywstolicyŁotwy.WMuzeumMiej-
skimwRydzegłównaekspozycjahistorycznazawieraszczegółowe
informacjeoprehistorii,pogaństwieikulturzechłopskiej,atakże
bogactwoeksponatówmiędzywojennegopaństwałotewskiego.Po-
międzynimileżąjakieśbliżejnieokreślone(inieopisane)zbroje,
makietyzamków,rzeźbygotyckieniejasnegopochodzenia,apotem
nagle–gdańskaszafaibiedermeier.Kilkasetlatdziejów„obcych”
przedstawiadlagospodarzytrudnośćniedopokonania.Spozaogro-
mumateriałuhistorycznegowyzierabezradnośćmetodologiczna.
Wustanawianiupolsko-inflanckiejodrębnościzdecydowanie
największąrolęodegrałwpolskimpiśmiennictwieGustawManteuffel
idlategozajmujeontakmocnąpozycjęwtejksiążce.Tenmiłośnik
ipropagatorkulturypolskiejwcałychInflantach,zbieraczpieśni
ludowych,historyk,etnograf,członek„KurländischeGesellschaftfür
LiteraturundKunst”byłzagorzałymzwolennikiemwyodrębnienia
InflantPolskichjakoosobnejkrainy,którejprzysługujeprawodo
własnejhistorii,azatemidowłasnychbadań.Pochodziłzjednego
znajstarszychrodówkrzyżacko-rycerskich,jegoprzodkowienależe-
lidoarystokracjipolskiejodXVIw.,alerodzinaprzeszłanakatoli-
cyzmdopierozpocz.XIXwieku,wtedyteżdopierozaczęłaużywać
językapolskiego.Jegodziałalnośćwydawniczanajpełniejilustruje
jednązgłównychtezniniejszejpracy:niemajednejobiektywnej
historiiInflant;mamyścierającesiętendencje,narracjeideologicz-
neisyntezyczynionenapotrzebyprzyjętychopcji–narodowościo-
wych,kulturowych,państwowotwórczychitp.GustawManteuffel,
niczymwielkiprekursordwudziestowiecznychbadańkulturoznaw-
czych,wiedziałdoskonale,żeniedasięnapisaćhistoriiInflant–
atymbardziejInflantPolskich–tylkozjednejperspektywy.Począt-
kowopełenkompromisów,zbiegiemlatzaostrzałonswójstosunek
dohistorykówniemieckichiprzeciwstawiałichtendencyjnościwłas-
neprzerysowania,jakbydlapotwierdzeniasłówNietzschego:„wza-
leżnościodswoichcelów,siłipotrzebkażdyczłowiekikażdynaród
potrzebujepewnejwiedzyoprzeszłości,czasemjakohistoriimonu-
mentalnej,czasemantykwarycznej,czasemkrytycznej”26.Rozległość
zainteresowańManteufflazaowocowałatakżetym,codzisiajnazwa-
libyśmyperspektywąinterdyscyplinarną:łączyłonhistoriografię
26FriedrichNietzsche,VomNutzenundNachteilderHistoriefürdas
Leben,DiogenesTaschenbuch,Zurych1984,s.34.Cytatyztekstówobcoję-
zycznych–jeśliniezaznaczonoinaczej–podajęwewłasnymtłumaczeniu.
