Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.NiemieckahistoriaInflant
35
Historiabałtyckiegoregionuodzwierciedlawdużejczęściogólnoeuro-
pejskąegzystencję,współżyciezesobąiprzeciwsobieludów,nieustan-
nąwymianę,dawanieiodbieranie.RolaNiemcówbałtyckichwtym
splocieróżnorodnychzależnościodpoczątkunaznaczonabyładwiema
przeciwstawnymitendencjami,któreczęstowystępowałynaprzemian,
czasemniemalrównocześnie:stanowićosłonęibastion,azarazembyć
pomostemipośrednikiem.Wobufunkcjachprzejawiająsiędziejowe
osiągnięcia,wzależnościodtego,którezmomentówwkażdymzkie-
runkówzostanąwydobyteizaakcentowane3.
Niewygodnytematśredniowiecznejekspansjirozwiązywanopo-
przezwyraźnedzielenieosiemsetletniejobecnościnadwieczęści.
Krwawachrystianizacjaikolonizacjawwydaniuniemieckicharcy-
biskupóworazZakonuKrzyżacko-Inflanckiego(zwanegowszakZa-
konemNiemieckim)należaładoporządkuwyprawkrzyżowychista-
nowiłatylkojedenzwariantówcywilizacjizachodniejwwiekach
średnich.Zupełnieinaczejnatomiastwypadałyczasypóźniejsze,ze
żmudnąpracąarystokracjiimieszczaństwanadpodniesieniemgo-
spodarczymikulturalnymregionu,okupionąwyrzeczeniamiikom-
promisami.Ciągłośćpomiędzyobiemaczęściamihistoriiniemiecko-
-bałtyckiejniemusibyćoczywista,wskutekczegopojawiasięwśród
niemieckichbadaczymożliwośćobejściaproblemu:
Jestsprawądyskusyjną,jakdalecete„inflanckiepaństwa”[zakonne
ibiskupie–K.Z.]byłyprzyłączonedoŚwiętegoCesarstwaRzymskiego
NaroduNiemieckiego;jednakżepoprzezzakładaniemiastnajczęściej
naprawielubeckim,jakteżwramachprzynależnościdohanzeatyckiej
wspólnotyhandlowej,pozostająwścisłychzwiązkachz„macierzą”4.
Natlewspółkolonizatorówwłasnadziałalnośćkulturotwórcza
wypadawoczachniemieckichhistoriografówszczególniekorzyst-
nie.WojnyinflanckieXVIiXVIIw.,kończąceśredniowiecznepano-
3M.Garleff,DieDeutschenimBaltikum-LeistungundSchicksal[w:]
DieDeutschenimBaltikum.GeschichteundKultur,red.HorstKühnel,
Monachium1991,s.45–46.Tytułartykułumożnatłumaczyć:„Niemcy
wkrajachbałtyckich–osiągnięciaiciężkilos”.Podtytułtenmógłbyteż
brzmiećbardziejneutralnie:„Dokonaniaiprzeznaczenie”,zkontekstuwyni-
kajednak,żechodziłoautorowioprzeciwstawieniepozytywówinegatywów,
gdzieSchicksaloznaczałnarażenie(Ausgesetzsein)nadziałaniewielkich
siłhistorii.Nawiasemmówiąc,prawadotytułu„LeistungundSchicksal”
nosiEberhardSchulz,redaktorzbiorowegotomuLeistungundSchicksal.
AbhandlungenundBerichteüberdenDeutschenimOsten,Kolonia/Graz
1967.
4A.vonUngern-Sternberg,ER,s.133.
