Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
RozdziałI.NiemieckahistoriaInflant
wanieZakonuiprowadzącedopodziałudawnejLiwoniipomiędzy
państwaościenne,stałysiędogodnympunktemwyjściadozdystan-
sowaniasięwobecnowychkolonizatorów.Krajebałtyckiestałysię
nadziesięcioleciawielkimpolembitwy,arenądługotrwałychikrwa-
wychwalkpomiędzynajeźdźcami,okupionycholbrzymimiofiarami,
takżezestronymiejscowejludności.Niemcyniebraliudziału
wwojnachjakostrona,przyjęliwięcnasiebierolęalboobserwatora
(wariantnajłagodniejszy),albojednejzciemiężonychgrupspołecz-
nych,albowręczrzecznikaiobrońcyniezależnościorazreligiiauto-
chtonów:
Kiedypołączonymsiłomszwedzkimipolsko-litewskimudałosięza-
trzymaćnajazdMoskwywrejonMorzaBałtyckiegoizmusićIwanaIV
dorezygnacjizInflant(pokójwJamieZapolskim1582),ciężkodoświad-
czonykrajstałsięwkrótceprzedmiotemwalkwpolsko-szwedzkiej
wojnieosukcesję(1597–1629).Tymsamymwłączonyzostałdohistorycz-
negokonfliktupomiędzyprotestantyzmemikatolickąkontrreforma-
cją.Wwojnietej,rozstrzygniętejostatecznieprzezzwycięstwaGusta-
waIIAdolfa,niebezznaczeniabyłfakt,żeniemieckaludnośćInflant,
zwłaszczamieszczaństworyskie,twardobroniłaswojegoluteranizmu
przeciwrekatolicyzacjiipolonizacji,iżeszlachta,gorzkodoświadczona
naruszeniemprzezPolakówumowyakcesyjnej,uważała,żemaprawo
dooporuiwwiększościdobrowolnieprzechodziłanastronępokrewnej
wyznaniowoSzwecji5.
Niemcyjakokolonizatorzygłębokojużzakorzenieninazdoby-
tymgruncie,występujątuwimieniuprawamiejscowejludnoścido
samostanowienia,gwarantowanegowumowachprzeznowychna-
jeźdźców.Fakt,żeŁotyszeiEstowiewtejsprawiesięwogólenie
wypowiadali,zbrakukutemujakichkolwiekmożliwości,niestałna
przeszkodziestwierdzeniomgeneralizującym,żedziękistanowczej
postawiebałtyckichNiemców„krajowi,opróczewangelickiegowy-
znania,zagwarantowanezostałoniemieckieprawo,niemieckaad-
ministracjainiemieckijęzyk”6.Jakogłównyprzeciwnikwystępuje
tutajPolskazprogramemintensywnejrekatolicyzacji.Stanowisko
historiografówniemieckichciekawiekontrastujezpóźniejszymisym-
patiamitożsamościowymipolskichInflantczyków,którzychcieliza-
chowaćresztkiswojej„niemieckości”,przezconarażalisięnazarzut
podwójnejlojalności.
5ArvedFreiherrvonTaube,DieDeutschbalten-SchicksalundErbe
einereigenständigenGemeinschaft,Lüneburg1973,s.26.Przedrukwzmie-
nionejwersji[w:]WilfriedSchlau,DieDeutsch-Balten,Monachium1995.
6M.Garleff,DieDeutschenimBaltikum...,s.48.
