Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
przezwyciężaniaposiadanychdefektówiwalkaoswojąautonomięwobec
świataprzyrody,instytucji,kulturyiinnychludzi
2
.”Patrzączperspektywy
rozwojugatunkuludzkiego,jakiposzczególnegoczłowieka,widaćżete
ludzkienbraki”niesądefactobrakami,leczobszaremmożliwości.
Tamyśljednakdrążyłaświadomośćspołecznąjużodstarożytności
istopniowozdobywaswojemiejscewkulturze.JakzauważaPlatonwmicie
ostworzeniuzwierząticzłowieka(wdialoguProtagoras),wszystkiezwierzęta
zostałyprzezbogówobdarzoneodpowiednimidofunkcjonowaniaiprzeżycia
możliwościami,zdolnościamiiwłaściwościami.Tylkoczłowiekzostałstworzony
ngołyibosy,inieokrytyniczymibezbronny”
3
.PotrzebabyłoheroizmuPro-
meteusza,abywykraśćbogomsztukęogniowąiinnesztukiiobdarzyćnimi
człowieka.Dopieroprzeztendaruzyskujeczłowiekpokrewieństwozbogami
ijestwstaniefunkcjonowaćwświecie.nApotemprędko,zpomocąsztuki,
rozczłonkowałswójgłosiporobiłsłowa,iwynalazłmieszkania,iubrania,
iobuwie,ipościel,ipożywieniezziemi”
4
.Człowiek,abyprzetrwać,musi
wytwarzaćnoweelementy,którychniemawświecie–musitworzyćnowy
świat(kultury).Jednakitoniewystarczydotego,abyprzeżyć.Mieszkając
bowiemifunkcjonującosobno,niemadośćmocy,abyprzeciwstawićsię
niszczącymsiłomprzyrodyitkwiącymwnimsamymniszczącyminstynktom
(ludzieginęlioddzikichzwierząt,apróbującskupiaćsięrazem,krzywdzili
jedendrugiego).nZeustedy,bojącsięoródludzki,żebyniewyginąłzeszczę-
tem,posyłaHermesa,abyludziomprzyprowadziłWstydiPoczucieprawa;
onemiałystanowićładiporządekpaństwowy,miałyludziwęzłamiprzyjaźni
powiązać”
5
.Towewnętrznepoczuciemoralnościiporządkuspołecznego
stajesięfundamentemprzetrwaniaroduludzkiego.Konieczneteżjest,aby
byłocechąpowszechnąwszystkichludzijakonajwyższawartośćpolityczna.
PrzywołajmyjeszczejedenargumentwłożonyprzezPlatonawustaPro-
tagorasawewspomnianymdialogu:nOilebowiemludziewidząusiebie
jakąśwadę,którąsięmaodnaturyalboskutkiemzrządzenialosu,niktsię
otakąrzeczniegniewaanioniąuwagnierobi,aninienaucza,aninie
karzetakiego,któryjąposiada,abysięzmienił,tylkosięnadnimlitują.Jak
naprzykładnadludźmibrzydkimiczymałymi,czysłabymi.Któżbybyłtak
dalecezrozumuobrany,żebysięoterzeczygniewałczynakogośoburzał.
Ludziewiedzą,uważam,żetewadyludzkieodnaturyiodlosupochodzą,
2
A.Gehlen(2001),Wkręguantropologiiipsychologiispołecznej,tłum.K.Krzemieniowa,
Warszawa;opracowaniekoncepcjiA.Gehlenamożnaznaleźćw:R.Michalski(2013),
Homodefectuswkulturzepóźnejnowoczesności.Genezaiewolucjaantropobiologiiiteoriiinstytucji
ArnoldaGehlena,Toruń.
3Platon,Protagoras,321C.
4Ibidem,322A.
5Ibidem,322C.
