Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiepełnosprawnośćwpolskiejliteraturzedladzieciimłodzieżywXXiXXIwieku
szkolnictwawUSA,apóźniejtakżewinnychkrajachzachodnichwlatach
sześćdziesiątychXXwieku40.Jednakzaswoistymanifest,ajednocześnie
tekstzałożycielskidisabilitystudiesuznawanyjestartykułRobertaBogdana
iDouglasaBiklenaHandicapism,któryporazpierwszyukazałsięnałamach
czasopismanSocialPolicy”w1977roku41.
Autorzytejpracyzwróciliuwagęnauprzedzenieorazstereotypjako
kognitywnąiideologicznąpodstawęhandicapismu.Zaznaczająprzytym,
żetedwapojęciasięróżnią.Pierwszeznichoznaczabowiemuproszczone
igeneralizującepoglądynatematokreślonejgrupyludzi,drugienatomiast
odnosisiędokonkretnejtreściuprzedzenia.Naprzykład,wedługstereotypu
osobyzniepełnosprawnościąintelektualnąsądziecinne,lubiąnudną,po-
wtarzającąsiępracęimająnadmiernypopędpłciowy42.ZdaniemBogdana
iBiklenauprzedzeniewobecludzizróżnymirodzajaminiepełnosprawności
przejawiasięnawielupoziomachcodziennegożycia,zarównowrelacjach
interpersonalnych,jakinapoziomiespołecznym.Zperspektywyniniejszej
monografiiszczególnieistotnajestuwagaautorówdotyczącareprezentacji
bohaterówzezdeformowanymiciałamiwliteraturzedladzieciorazwfil-
machanimowanych,którzysąprzerażającyitylkoczyhająnaniewinneofia-
rywciemnychzaułkach.ZdaniemBogdanaiBiklenanDisneynotorycznie
promujehandicapistycznąwyobraźnię”43.
LatasześćdziesiąteisiedemdziesiąteXXwiekuprzyniosłyponadtoin-
teresującepraceMichelaFoucaulta,szczególniete,któreodnosiłysiędo
problematykizwiązanejzpsychiatriąoraznormą.WprawdzieFoucaultnie
pisałoniepełnosprawnościwprost,jednakdlarozwojudisabilitystudieswe
30
przezOjcówKościoła(św.KlemensAleksandryjski,Tertulian,GrzegorzzNazjanzu,
św.AugustynzHippony),św.TomaszazAkwinu,reformatorówXVIiXVIIwieku,do
pisarzywspółczesnych,takichjakkanadyjskidziałaczorazprzedstawicielrealizmuteo-
logicznegoJeanVanier,pracującyzosobamizniepełnosprawnościąintelektualną.Zob.
DisabilityintheChristianTradition:AReader,ed.B.Brock,J.Swinton,Cambridge2012.
40
L.Dexter,TeTyrannyofSchooling:AnInquiryIntotheProblemofnStupidity”,New
York1964.
41
R.Bogdan,D.Biklen,Handicapism,nSocialPolicy”1977,nr3-4,s.14-19,następnieprze-
drukowanywmonografiizbiorowejFoundationsofDisabilityStudies,ed.M.Wappett,
K.Arndt,NewYork2013,s.1-16.Napotrzebyniniejszejmonografiiposługujęsiędrugim
wydaniempracytychautorów,ponieważzwracająoniuwagęnawzględnybrakprze-
mianwogólnympodejściudoniepełnosprawnościwkulturzeamerykańskiej.Jedno-
cześniewartozauważyć,żeterminhandicapismwzamyśleBogdanaiBiklenaoznaczał
poprostuuprzedzeniewobecludzizniepełnosprawnościami.Współcześnietosłowo
zostałozastąpionewyrazemableism.
42
R.Bogdan,D.Biklen,Handicapism,w:FoundationsofDisabilityStudiesś,s.4.
43
Ibidem,s.8.
