Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TadeuszLubelski:SkądsięwzięłyNotesyAndrzejaWajdy
tejwzmiancewNotesachnastępujerocznaprzerwa.Zapiskiwkolejnymgrubymbrulionie
otwierawpisz1stycznia1952,bardziejuroczystyniżwpoprzednim.Wybrananapoczątek
NikezSamotrakiLeopoldaStafabrzminiemaljakinwokacjawpoezjiklasycznej.Autor
zapiskówwiedział,corobi,odwołującsiędoboginizwycięstwa.Etiudystudenckie,których
powstaniebędziewtymbrulionierelacjonował,jeszczemużadnychtriumfównieprzyniosą,
ale-coważne-nigdyjużnieprzerwieprowadzeniazapisków.Wtokutrzechnajbliższychlat
zapisywciążjeszczesąsporadyczne;torelacjezmiotaniasięmiędzyprojektamifilmowymi
amalarskimi.Zbiegiemczasujednakfilmowecorazwyraźniejzacznąprzeważać.
Fazatrzecia,odstycznia1955,zaczynasięniepostrzeżenie.PremieraPokolenia,która
nastąpipodkoniectegomiesiąca,niezostanietunawetodnotowana.Ajednakwłaśniesukces
debiutanckiegofilmuokażesięwżyciuWajdy,aleiwprowadzeniuprzezeńzapisków,wyda-
rzeniemprzełomowym.Notesy,stopniowocorazbardziejregularne,prowadzonenaprzemian
wkalendarzykachiodrębnychzeszytach,nabierającharakteruroboczychzapisówczynnego
reżysera.
Wtymmiejscuwartozwrócićuwagęnajeszczejedenszczegół,sygnalizujący,jakważne
korektywnosząNotesydonaszejwiedzyoAndrzejuWajdzie.Zasprawąjegosamegoprzyjęło
sięmniemanie,żedecyzjaoporzuceniustudiówmalarskichpodjętazostałanistąd,nizowąd,
zkaprysu3.TymczasempolekturzeNotesówjużwiemy,żebyłatodecyzjastarannieprzygoto-
wana.Przezcałyrokakademicki1948/49studentIIIrokukrakowskiejAkademii,dotychczas
niewykazującyżadnychcechmiłośnikakina,zacząłświadomieikonsekwentnienarzucaćso-
biezainteresowaniesztukąfilmową.Nietylkoregularniebywałwkinie,aleteżzbierałinfor-
macjeofilmach,pisałonich,anawetwyznaczałsobiekolejneceleanalityczne,jakanaliza
reakcjiwidowninaamerykańskifilmZielonelata,oglądanywlistopadzie1948roku.Jeszcze
wcześniejpodjąłpróbęnapisaniapierwszegoscenariuszafilmowego,oWrześniu1939roku4.
KonsekwencjątychnowychzainteresowańbyławyprawadoŁodziwiosną1949irekonesans
nałódzkiejuczelni.Jeszcze12październikategoroku,kiedyjużzamieszkałwŁodzi,liczył
argumenty,gdziepowinienwkońcustudiować:podawnemunaASPczyjednakwPWSF?
4.
OczymdziśświadczytaodmiennośćtrzechwczesnychfazNotesów?(Niezależnieodoczy-
wistegowrażenia,żemiędzy16.a22.rokiemżyciaAndrzejWajdanienawykłjeszczedo
pisania,tymbardziejwięcniemiałjeszczekiedyopanowaćsztukiprowadzenianotatekauto-
biograficznych.Opanowywałjąstopniowo,wpraktyce).Myślę,żeztychwczesnychzapi-
skówwyłaniasiępowód,dlaktóregoWajdaporzuciłmalarstwonarzeczreżyserii.Mimocałej
pasji,zjakąprzystępowałdostudiów,iperspektywyzostaniaartystą-malarzem,malarstwo
niekojarzyłosięmłodemuWajdziezpotrzebąinwencjiwwyszukiwaniutematów.
Przypatrujemysiędalejradomskiemuterminarzykowiz1942roku:n1październikaKasz-
tany.4październikaWnętrzeOO.Bernardynów.5październikaKasztanyolej.11paździer-
nikaMartwanaturawpracowni.SzkicdoZwiastowania.12październikaSzkicdoportretu
Leszka”.Tematywyłaniająsięsameznajbliższegootoczenia-pejzaż,pobliskikościół,brat,
albosązadaneprzezprofesora-martwanatura,Zwiastowanie.Niemaokazji,byichszukanie
stawałosięprzedmiotemautorefleksji.Samprocesmalowaniatosamotniczyznój,pracanad
3
Wartoprzywołaćzwłaszczasłynnyfragmentautobiografii:nJeślijutrobędziedeszcz,jadędoŁodzizdawać
doSzkołyFilmowej!Ranopadało,wsiadłemwięcdopociągu”;A.Wajda,Kinoiresztaświata.Autobiografia,
Kraków2013,s.58.
4
Szerzejnatentemat:T.Lubelski,OdHistoriihełmubojowegodoLotnej.RozwójprojektufilmuoWrześniu
wNotesachAndrzejaWajdyzlat1948-1959,w:Wrzesień1939.Filmowetekstyikonteksty,red.B.Giza,T.Lu-
belski,Warszawa2021,s.95-110.
8
