Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
RozdziałI.NajdawniejsimieszkańcyobecnegoterytoriumMeksyku
siedzibąwładz.Dachjednejzsalpodtrzymywanybyłprzezkolumnyimonu-
mentalnepilastry.Wypadawspomnieć,żewmieścienieodnalezionożadne-
gotarguaniśladówwyspecjalizowanejprodukcjirzemieślniczej.
WdolinachprzylegającychdoMonteAlbánistniałowieleośrodkówdru-
go-itrzeciorzędnych,chociażwoewjepocebyłyonewiększeibardziej
rozbudowaneniżwpoprzedniejfazie.NajważniejszymznichbyłoSanJosé
Mogote,wktórymznajdowałysięboiskadogrywpiłkę,pałace,świątynie
iplacowymiarach300na500m.
MimoiżśrodkowaczęśćdzisiejszegostanuVeracruzbyłagęstozasiedlo-
nawpóźnymokresiepreklasycznym,odpoczątkuIw.n.e.wystąpiłotuzja-
wiskoidentyczneztym,któreobserwowaliśmynacentralnympłaskowyżu
Meksyku,ponieważznaczneobszaryszybkouległywyludnieniuidotyczyło
tonawettakważnychośrodkówjakLasHiguerasiSantaLucia.Dotakiej
sytuacjiprzyczyniłosięprawdopodobnieto,żewokresieprotoklasycznym
(100-300n.e.)dochodziłodoprzemieszczaniasięludnościwmiejscazasob-
neistrategicznieistotnezpunktuwidzeniahandlowego,zwłaszczado
ElPital,leżącegowdolnymbiegurzekiNautlaośrodkaoimponującychroz-
miarach.Wczasierozkwitu,którytrwałażdookresuklasycznegowczesne-
go,ElPitalliczyłoponad100budynkówowysokościsięgającejnawet35m,
miałoconajmniejosiemboiskdogrywpelotę,monumentalneświątynie
zgrupowanewokółplaców,wydłużoneplatformyirozległysystemDpodnie-
sionychpól”nawadnianychkanałami.Uschyłkuokresupreklasycznego
ElPitalmiałoznaczącąliczbęmieszkańców,ajegopowstanieprawdopodob-
nienależyłączyćzpolitycznymihandlowymwpływemTeotihuacan.
NapołudniowymwschodziestanuVeracruzinazachodziestanuTabasco
nadalbyłyzamieszkiwaneniektóredawneośrodkiolmeckie.Takbyłowprzy-
padkuTresZapotes,któregorozkwitprzypadłnaokres400p.n.e.-300n.e.
ZtejsamejepokipochodziCerrodelasMesas,alejegoświetnośćtrwała
takżewokresieklasycznymwczesnym.Ludyzamieszkującetenregionpo-
sługiwałysięzłożonymsystememzapisuznanymjakopismoprzesmyku.
Chociażjeszczegonieodczytano,istniejąmocneargumentyzatym,żesłu-
żyłodozapisujęzykapochodzącegoodprotozoque.Brakdanychstratygra-
ficznychniepozwalapowiedziećnicwięcejnatematkontekstuowych
inskrypcji,aczkolwiekniektóreznichmajądatyzapisanezgodniezDługą
Rachubą(zob.s.81),copozwalajeprecyzyjniedatować.Opróczjużwspo-
mnianychSteli2zChiapadeCorzo(36p.n.e.)iSteliCzTresZapotes
(32p.n.e.)długościątekstówhieroglificznychwyróżniająsiętakżeStela1
zLaMojarra(156n.e.)iStatuetkazTuxtli(162n.e.).Kanciastystylznaków
graficznychorazogólnieniewielkaliczbazabytkówpisanychprowadządo
wniosku,żewiększośćtekstówrytowdrewnie.Aktualnedanewskazują,
żepismoprzesmykubyłowużyciuwpóźnymokresiepreklasycznymikla-
sycznymwczesnym.Niedawnebadaniasugerują,żepierwsimajowscyskry-
bowiezaczerpnęliztegowłaśniepismarepertuarznakówgraficznych
