Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OkrespreklasycznywMezoameryce(2500p.n.e.-200n.e.)
65
izaadaptowalijedoswojegojęzyka,czemumogłasprzyjaćnietylkobliskość
geograficznaobukultur,lecztakżefakt,żetekstyzapisanepismemprzesmy-
kuprawdopodobniemiałyznakifonograficzneostrukturzeCV(spółgłoska
plussamogłoska),codobrzeodpowiadałocharakterowijęzykówzrodziny
mayance.WkażdymrazieludyzamieszkująceprzesmykTehuantepecstoso-
wałyDługąRachubęwcześniejniżMajowie.
Oceniasię,żemiędzyrokiem500a300p.n.e.Izapazostałaponownie
zajętaprzezludzimającychstycznośćzmixe-zoque.Szczytrozwojutego
ośrodkaprzypadanalata300-50p.n.e.,kiedywybudowanowiększość
ZespołuGłównego,składającegosięzziemnychplatformobłożonychoto-
czakamirzecznymiilicowanychcegłąadobelubgliną.Obszartensłużyłdo
odprawianiaceremoniiidogrzebaniazmarłych.Ztejepokipochodząsłynne
rzeźbionezabytki(ołtarzeistele)zprzedstawieniamiocharakterzemitolo-
gicznym.Współcześnibadaczepowołująsięnaszczególnystyltychobiek-
tów(stylIzapa),gdyzgrubszaodnosząsiędoscenrzeźbionychprzezMajów
iludyzwybrzeżaPacyfikuwokresiepreklasycznympóźnym.
NawybrzeżuGwatemalipoupadkuLaBlancajakogłównyośrodekpro-
wincjimixe-zoqueumocniłosięElUjuxte.Tamtejszemonumentalneplatfor-
myzziemiskładająsięnaregularnąsiatkęulic,któreprzecinająsiępodkątem
prostym,corzadkowystępujewośrodkachprzedhiszpańskichmezoamery-
kańskiegopołudniowegowschodu.SwojekulturoweapogeumElUjuxte
osiągnęłomiędzyrokiem400p.n.e.a100n.e.
WiększymośrodkiembyłoTak’alikAb’aj,któregocentrumskładasię
zdużychtarasówschodkowych,zorientowanychzgodniezosiąpółnoc-po-
łudnie.Przypuszczasię,żewlatach400-200p.n.e.rządzonebyłoprzezdy-
nastięmixe-zoque.Odtejostatniejdatyażdoroku150n.e.możnadostrzec
drastycznązmianęwplanachzagospodarowaniaprzestrzennegoiarchitek-
tonicznego,jakrównieżpojawieniesięrzeźbionychkonstrukcjizportretami
rządzących,atakżetekstówpisanychiprzykładówDługiejRachuby(naj-
słynniejszajestStela5,któranosidatęodpowiadającą126n.e.).Wysuwano
teorie,żeod200r.p.n.e.Tak’alikAb’ajbyłorządzoneprzezludzipowiąza-
nychzkulturąmajowską,chociażciągłośćceramikiOcositoipewnecechy
epigraficzneSteli5wskazują,iżwcałymokresiepreklasycznympóźnym
charakterpopulacjiutrzymałsiębezżadnychistotnychzmian.Dowodemna
to,żeprzynajmniejwlatach400-200p.n.e.mówionotutajjednymzjęzy-
kówmixe-zoque,jestOłtarz48,ponieważznajdującesięnaniminskrypcje
odzwierciedlająmodelsyntaktycznypodmiot-orzeczenie(SV),któryjest
właściwyjęzykommixe-zoque.
InnymważnymośrodkiemwtamtymczasiebyłaChalchuapa,którejelita
rządzącaopierałaswojąpozycjęekonomicznąnaeksploatacjipobliskiejko-
palniobsydianuwIxtepeque.Chalchuapastanowiłagłównyośrodekpro-
dukcjiceramikiUsulatán-luksusowychiprestiżowychnaczyń,którymi
handlowanonawetzodległymimiejscamiiktóreobokceramikizChupicuaro
