Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
AndréTosel
któregopracęLesnomsindistincts10cytujeCatherineKintzler,nazywająkla-
samiparadoksalnymi.Podmiotlaickiwypowiadasięmówiąc:nniejestemtaki,
jakresztaludzi”,toznaczyzdefiniowanyprzezempirycznąwielośćzwiązków
przynależności.Niejestemtaki,jakinni.Jestemróżnyodinnych,definiowanych
przezichzwiązki.Właśnietenpodmiot-nnietaki,jakinni”-ustanawiawięź
woparciuonastępującąperformatywnąreceptę:nWchodzącwzwiązek,doma-
gamsięodwaszapewnienia,żebędęmógłbyćtaki,jakiminiesąpozostali,pod
warunkiem,żebędęrespektowaćprawa,którychostatecznymcelemjestwłaśnie
zapewnieniemitegoprawa”11.
TaolśniewającakonstrukcjatranscendentalnarozpoczynasięodHobbe-
sa,nabokunapotykaClaude’aLefortaijegokoncepcjędemokracjijakopuste-
gomiejsca,wktórymniktniemożezgłaszaćpretensjidoszczególnegopoło-
żenia,kończysięnatomiastosobliwietypowymsolipsyzmem,takimsamym,
jakiMarkszwalczałuStirnerawIdeologiiniemieckiej.Niejestonajednak
wmocywyjaśniaćformyhistoryczne,wstosunkudoktórychuważasięzanor-
męimmanentną.Jesttakżezupełnieniemawobecwielokulturowościwsytuacji
globalizacji.Jejroszczeniowyahistoryzmniemożepomieścićwsobiewielo-
ścitypówlaickościobecnychhistorycznieorazzłożonościsytuacji,wktórych
typytełącząsięzesobąwzależnościodnprogu”laicyzacji.To,cofilozofka
odrzucajakoempirycznystosunekprzynależności,towistocierzeczywistość-
jednocześnietworzywoitworzącaprocesyróżnicowaniasięantropologicznego,
wśródktórychfigurujetakżezróżnicowaniereligijne,naddeterminująceczęsto
inneformyzróżnicowaniawaktualnychkonfliktachtożsamości.Iniechodzi
tuodumnelekceważeniehistoriiprzezfilozofię.Chodzionieuniknionąiluzję
wpisanąwlogikętejproblematyki.Ignorujeonaznaczeniekrytykipołączenia
empiryczno-transcendentalnego,które,jakpokazałMichelFoucaultwSłowach
irzeczach,poleganazamianiemiejscichtreści.Historiapokazaławpewien
sposób,żeempirycznanieokreślonośćzasad,zktórychniemożnawyprowa-
dzićżadnejformy,sprawia,iżprocesróżnicowaniasięantropologicznegojest
taksamotranscendentalny,jakczystezasadyiichniedającasięokreślićperfor-
matywność,będącazawszewstaniezagrożeniakonflikteminterpretacyjnym.
Opozycjapomiędzyzałożeniemtranscendentalnymlaickościatakim,któ-
rebierzepoduwagęzróżnicowanieantropologiczne,tocharakterystycznyobjaw
10Por.C.Milner,Lesnomsindistincts,Lagrasse,Verdier,2007,s.107.
11C.Kintzler,Qu’est-ceque...,op.cit.,s.43.
