Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Możliwościsformułowaniaścisłejideilaickości...(CzęśćI)
35
trudnościliberalnegouniwersalizmu(atakżemarksistowskiego,nainnejpłasz-
czyźnie,zracjiwyłącznościprzyznawanejzróżnicowaniuklasowemu).Laicki
uniwersalizmliberalnystawiasobiezazadanieprodukowanieczłowieczeństwa
rozumianegojakoprawodoposiadaniapraw.Religijneróżniceantropologicz-
nedefiniujączłowieczeństwowjegonieuniknionychprzemianach.Istniejepa-
radoksalnawersjatakiejprzemiany:otomogąbyćpozbawioneprawadopo-
siadaniaprawjednostkilubkolektywy,którymprzyznajesięrównąwolność.
Uniwersalizującewłączaniewarunkujestrukturalniewykluczaniezpowodu
nieprzyswajalnychróżnic.Rzeczywiście,polityka,którejtranscendentalnym
uzasadnieniemjestindywiduumpojmowanejakoklasaparadoksalna,współ-
istniejezhistorycznąprezentacjączłowieczeństwa.Ci,którzyodrzucająlub
kwestionująhistorycznądeterminacjętego,copowszechne,leczcomazawsze
kształtszczególny,azatemempiryczny,narażająsięnaryzykoodcięciaodludz-
kości,podobniejakintegryści,którzyczyniąto,takjakiwszyscy,którzynie
uznajążadnegouniwersalizmu.Ujęcieprzestrzenilaickiejnasposóbtranscen-
dentalny,abstrakcyjnie,powodujenieuchronnypowróthistorycznychformindy-
widualności.Umieszczeniewięziwpróżniokazujesięaporią.
JakpokazałÉtienneBalibar12,podmiotrównychprawjestwistocieindywi-
duumozłożonejosobowościantropologicznej,włączającwtęzłożonośćtakże
religię.Uniwersalizmbardziejnawetprzesłanianiżneutralizujekwestięantro-
pologiczno-religijnąipragnącwłączać,niemożeuniknąćwykluczania.Globali-
zacjaożywiaipobudzadziśdwaruchyidwieprzestrzenie,któreprzecinająsię,
przeciwstawiająsobieiprzenikająwzajemnie,bezdialektycznegorozwiązania
sprzeczności.Chodziprzedewszystkimoruchglobalizacjikapitalizmu,który
narzucaliberalnąmonokulturęiswójfałszywyimperialnyuniwersalizmłącznie
zprywatyzacjąświata,apartheidem,zaprzeczeniemróżnickulturalnychipowo-
dowaniemnierównościpolitycznych,społecznychiekonomicznychwśródmas
ludowychorazniszczeniemnarodowychsuwerenności.Zdrugiejstronychodzi
oruchwielokulturowegoróżnicowaniasięwrazzkolonializacjąkulturpodpo-
rządkowanych,konfliktamitożsamościowymi,któremajązawszewymiarspo-
łeczny,lecznaddeterminowany,zwłaściwymisobieroszczeniami.
RozważmyprzykładwspólnotymuzułmańskiejweFrancji.Muzułmań-
scyrezydenci,pozbawieniminimalnychprawpolitycznychistygmatyzowa-
nijakinninobcy”,sątakżeludźminnietakimi,jakinni”:zostająpozbawieni
12Por.É.Balibar,CitoyenSujetetautresessaisd’anthropologiephilosophique,Paris,Presses
UniversitairesdeFrance,2011.
