Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
1.EncyklopedyzmXVIIiXVIIIwieku
NOWEATENYBenedyktaChmielowskiego
Terminencyklopediaoznaczapublikacjęocharakterzeinformacyjnym,ob-
szernedziełozawierającewiadomościzewszystkichgałęziwiedzy(wtedymówi-
myoencyklopediiogólnej,powszechnejlubuniwersalnej)bądźzjednejdziedzi-
ny(wówczasmamydoczynieniazencyklopediąspecjalistycznąbądźtematyczną,
np.encyklopediamuzyczna,medycyny,historyczna,encyklopediajęzykapol-
skiego,encyklopediakatolicka,encyklopediageografiiświata).Kiedyśtegotypu
dziełamiałypostaćksiążkową,terazdostępnesątakżewwersjielektronicznej.
Samwyrazencyklopediapochodzizjęzykagreckiego,gdziewystępujesłowo
enkyklopaideia(odenkyklios–tworzącykrąg,całkowityipaideia–wykształce-
nie),awięcjesttodziełoobejmującepełnykrągwiedzy.Wtakimznaczeniu
używalitegosłowaGrecyodIVw.p.n.e.Enkykliospaideiatobyłopojęcieokre-
ślająceówczesnyprogramnauczania,wzorzecwykształcenia,krągwiedzy,którą
powinienzdobyćdobrzewyedukowany,wolnyczłowiek,obywatelpaństwa-mia-
sta(polis).Historiaencyklopediijakodziełanaukowegojestwięcbardzodawna,
liczysobieponad2tysiącelat.Wtymokresieewoluowałozarównosamopojęcie
nencyklopedia”,jakiformategotypupublikacji.Napoczątkuterminenkyklios
paideia,powtórzmy,oznaczał:popierwszeprogramnauczaniapozwalającyopa-
nowaćtenkrągwiedzy,którązbiegiemczasunazywanoartesliberalesistano-
wiącypunktwyjściadodalszegokształcenia,wtymdostudiowaniafilozofii,
któradawałapełnąwiedzęibyłatraktowanajakonaukauniwersalna;podrugie
systematycznyzbiórwiadomościzewszystkichdziedzinwiedzylubzjednejjej
gałęzi.Przykładempierwszegotypuencyklopedii,araczejjegopierwowzora-
mimogąbyćpraceWarrona,przykłademdrugiego–tzw.CorpusAristotelicum,
~11~
