Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej

Maria Wichowa

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8220-851-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

490

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Wichowa, Maria. Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej. Red. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022, 490 s. ISBN 978-83-8220-851-1

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Wichowa, M.

T1 Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2022

SN 978-83-8220-851-1

Bibliografia BibTex:

@Book{ 278256, author = "Wichowa, Maria", editor = "", title = "Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2022", address = "Łódź", isbn = "978-83-8220-851-1" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Wichowa, Maria

ED -

TI - Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2022

SN - 978-83-8220-851-1

ER -

Netografia (standard APA):

Wichowa, Maria. Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/nowe-ateny-ks-benedykta-chmielowskiego--kompendium-wiedzy-barokowej-maria-wichowa-278256.

Kościół katolicki, barok, Nowe Ateny, ks. Benedykt Chmielowski, przewodniki staropolskie, encyklopedia ks. Chmielowskiego

Publikacja stanowi wszechstronną prezentację pierwszej polskiej encyklopedii późnobarokowej, czterotomowego dzieła Benedykta Chmielowskiego Nowe Ateny. Ponieważ to kompendium było przyjęte przez współczesnych z uznaniem, zaś przez potomnych, a w s...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8220-851-1

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

490

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

1. Encyklopedyzm XVII i XVIII wieku. Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego11
Wstęp11
2. Zarys biografii17
3. Literackie laudacje Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego20
4. Przegląd literatury przedmiotu25
Rozdział I. Wyjaśnienie tytułu dzieła. Koncept w ramie literackiej Nowych Aten Benedykta Chmielowskiego (na przykładzie karty tytułowej)33
Rozdział II. Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego jako wybitne kompendium wiedzy późnobarokowej powstałe na drodze kompilacji dzieł naukowych doby baroku43
1. Wartość naukowa dzieła Chmielowskiego61
Rozdział III. Benedykta Chmielowskiego barokowe horyzonty pracy naukowej61
2. Dialog z tradycją antyczną. Rozważania Chmielowskiego o przemijaniu i o pamięci przeszłości: „Który wiek, czy stary, czy nowy polerowniejszy?”65
3. Rozum i wiara w warsztacie naukowym Benedykta Chmielowskiego76
4. Benedykta Chmielowskiego uwagi o doskonałości Kościoła katolickiego95
5. Benedykt Chmielowski jako zbieracz i badacz mirabiliów98
1. Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego, czyli kompendium prezentujące wiedzę z obszaru różnych dyscyplin naukowych111
Rozdział IV. Benedykt Chmielowski – polihistor111
2. Benedykt Chmielowski – „wielki lingwista”, biegły znawca i obrońca łaciny (w świetle Nowych Aten)120
3. Biografistyka w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego131
1. Przewodnik – cechy gatunkowe151
Rozdział V. Nowe Ateny jako przewodnik turystyczny151
2. Sarmackie i europejskie perspektywy poznawania świata w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego, przewodniki staropolskie152
3. Theatrum potencjalnego peregrynanta, lustratora świata, na scenie Nowych Aten „esencyjalne i osobliwe scienda” prezentujące160
4. Deskrypcja Włoch w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego161
5. Lustrator Rzeczypospolitej i apologeta jej ustroju. Brylant nieoszacowany Korony Polskiej – dyskurs o złotej wolności170
1. Poradnik. Cechy gatunkowe185
Rozdział VI. Nowe Ateny jako poradnik185
1.1. Pragmatyka gatunku187
1.2. Dialogowość poradnika188
1.3. Strategie przekazywania informacji192
1.4. Afirmacja193
1.5. Krytyka, nagana193
1.6. Sposoby osiągania poglądowości wywodu194
1.7. Apele196
1.8. Zastosowanie dyskursu197
1.10. Dbałość o maksymalnie łatwe przedstawienie trudnych zagadnień198
1.9. Interakcje komunikacyjne, tekst stworzony z myślą o potrzebach odbiorców198
2. Nowe Ateny jako promptuarium dobrego gospodarza200
3. Nowe Ateny – o poradach encyklopedysty z zakresu „nowej ekonomiki” i o odsłanianiu przez pisarza sekretnych tajemnic202
1. Panegiryzm w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. Teoretyczne refleksje twórcy pierwszej polskiej encyklopedii213
Rozdział VII. „Literackość” Nowych Aten213
2. Benedykta Chmielowskiego listy do Pana Boga i N.M. Panny223
3. Poezja w Nowych Atenach236
3.1. Poezja tłumaczona przez Chmielowskiego238
3.2. Poezja okolicznościowa w Nowych Atenach. Problemy komunikacji literackiej253
4. Elementy literatury popularnej w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego276
4.1. „Wirtualny” odbiorca Nowych Aten277
4.2. Stereotypy i schematy281
4.3. Anegdoty285
4.4. Facecja287
4.5. „Fabuły” mitologiczne – „fikcje poetyczne” jako tworzywo tekstów z obszaru li- teratury popularnej w Nowych Atenach288
4.6. Mnemonika na usługach literatury popularnej w Nowych Atenach297
4.7. Hagiografia299
4.8. Przysłowia302
4.9. Zagadki306
4.10. Legendy „historyczne” w Nowych Atenach311
4.11. Legendy o początkach państwa polskiego – sposoby ich adaptacji na gruncie literatury popularnej312
4.12. Prognostyki316
5. Rola retoryki w dyskursie Nowych Aten319
5.1. Pytania319
5.2. Amplifikacja inwencyjna320
5.3. Paronomazja322
5.4. Kalambur323
5.5. Hiperbola324
5.6. Oksymoron324
5.7. Antyteza325
5.8. Rozumowanie326
5.9. Nagromadzenie326
5.10. Alegoria327
6. Intertekstualność jako refleksja teoretyczna i praktyka twórcza w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego329
7. Teatralizacja tekstu Nowych Aten. Ekspresyjność przedstawienia dyskursu popularnonaukowego344
7.1. Teatr historii350
7.2. Theatrum ogrodowe w Firlejowie351
7.3. Theatrum raritatum356
1. Komunikacja literacka w Nowych Atenach361
Rozdział VIII. Warsztat pisarski Benedykta Chmielowskiego361
1.1. Funkcja informatywna365
1.2. Funkcja ekspresywna366
1.3. Funkcja impresywna367
1.4. Sprawność komunikacyjna368
2. Dyskurs372
3. Przekład, imitacja, kompilacja, mistyfikacja jako formy kultywowania dziedzictwa kultury antycznej w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego383
3.1. Przekład385
3.2. Imitacja389
3.3. Kompilacja393
3.4. Mistyfikacja398
4. Katalogowanie jako metoda pracy Benedykta Chmielowskiego402
4.1. Literackie „szaleństwo katalogowania” jako technika gromadzenia i opracowywania materiału402
4.2. Katalogi w utworach literackich405
4.3. Katalogi tytułów Chrystusa i Maryi407
4.4. Katalog jako forma amplifikacji literackiej. Litanijne określenia miłości w poemacie Adriana Wieszczyckiego Ogród rozkoszny…409
4.5. Katalogi poetyckie pełniące zadania dydaktyczne412
4.6. Katalogowanie materiału jako metoda opracowywania dzieł o charakterze użytkowym415
4.7. Katalogi biskupów417
4.8. Katalogi heretyków i katalogi (indeksy) ksiąg zakazanych420
4.9. Sporządzanie katalogów jako metoda pracy Chmielowskiego w Nowych Atenach422
5. Elementy ludyczne w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego430
Zakończenie449
Bibliografia455
Bibliografia podmiotowa455
Bibliografia przedmiotowa459
Nota edytorska473
Summary475
Indeks osobowy479

Jakwidać,abyzrobićkrótkąnotatkę,uczonyzapoznałsięzogromnymopra-

cowaniemiprzyrządziłzniegoesencjonalnywyciąg.Sięgałdoźródełpierwszo-

rzędnych,zdobywałwiedzęrozległąirzetelną.Niktmuniepowie,żeprzepisał

żywcemzistniejącychdzieł,bowistocienanowonapisałstosownyfragment

swejencyklopedii.Posiadałwłasnezbioryksiążek,atakżewykorzystywałnzbi-

bliotekróżnekredytowane”,wktórychcopiosameruditionempowziąwszy,napisał

encyklopedię.

Chmielowskibyłsamorodnymtalentem,przygotowanienaukowemiałraczej

skromne.Jednaktenabsolwentlwowskiegokolegiumjezuickiego,anastępnie

lwowskiegoseminariumkatedralnego,miałwysokieaspiracjeintelektualne.Nie

odbyłcoprawdastudiównaukowychuniwersyteckich,niepodróżowałpoświe-

cie,aleprezentowałsiędobrzejakoczłowiekświatły.Byłproboszczemprowin-

cjonalnym,leczczłowiekiemwybitnym,niejednymzwieluprzeciętnych.Jako

domorosłyuczonywspółpracowałzbiskupemJózefemAndrzejemZałuskim,

otrzymywałodniegoradycododoboruźródełipomocbibliotecznąorazuzna-

niedlaprzedsięwziętegodzieła.

CelemChmielowskiegobyłowięcstworzyćencyklopedię–poradnikonasta-

wieniudydaktycznymiutylitarnym.Tytułpierwszywtórejczęścidziełabrzmi:

Nowyperegrynantstaregoświatalustrator,domatorwszędziebylskialiasessencyjal-

neiosobliwesciendaopaństwach,królestwach,księstwach,prowincyjach,miastach

wielkichcumsuismirabilibuskrótkoskompendyjowaneexprobatissimisauthoribus

multis(NA,cz.2,k.A).WzamyśleChmielowskiegomiałtobyćrodzajprzewod-

nikapoopisywanychkrajachdlawybierającegosięwpodróż.Autorzadbał,aby

peregrynanciotrzymaliszczegółowąinformacjęozwiedzanymkrajuiinstrukcję,

jakipowinniwyznaczyćsobiecelwyprawy,awięcmająpoznaćówkraj,zdobyć

onimwiedzępraktyczną,wynieśćmądrośćżyciowąidoświadczenie,nauczyćsię

rozróżniaćdobroizło,przyswajaćpierwsze,odrzucaćdrugie.Opracowałnawet

tabelkę,zktórejperegrynancimieliuzyskaćinformacjęiotrzymaćinstrukcję

ułatwiającąpodróżowanie.Zwyprawypoświecienależyprzywieźćdoojczyzny

nietylkowrażeniaturystyczne,aleikorzyściduchowe.Wtejpartiiencyklopedii

Chmielowski,wistocierzeczykompilator,miałwyraźneambicjenaukowe.Wy-

stępowałjakohistoryk–badaczdawnychiwspółczesnychźródeł,którezgroma-

dziłobﬁcie,aopracowującje,wykazywałsięznacznąsamodzielnościądociekań.

CzytelnikdziełaChmielowskiegowynosiłrzetelną,rozległąwiedzęoopisy-

wanychkrajach.Autorbardzoskrupulatnieopracowałwiadomościhistoryczne

igeograﬁczne,pilniezważałnato,jakawzwiedzanymkrajunaeryja,pozycyja,

obﬁtość,jakadługośćiszerokośćgranic.Jakdawnetokrolestwo,exquibusinitiis

[zjakichprzyczyn]powstałolubupadło?Cotamzawojnyieventa[przypadki,

zdarzenia]traﬁałysię?”.Informacjehistoryczneigeograﬁcznesąściślezesobą

~49~

Brak wyników

Nowe Ateny ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra