Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Nowe„Treny”?PolskapoezjażałobnapoIIwojnieświatowejatradycjaliteracka
oludziach,którzyodeszli,chybaże–jaknaprzykładwElegiinaśmierćczterna-
stoletniegochłopcaT.Różewicza(PII,288)39–określawprostzdarzenie,które
dałoimpulsdonapisaniawiersza.ElegieU.Kozioł,poświęconezmarłemu
bratu,składająsięnacyklbardzoróżnorodny.M.Mikołajczyknazywaje„zu-
niwersalizowanąparaboląludzkiegoistnienia”ipodkreśla,żewłaśniewtym
cyklukrystalizujesięstosunekdotradycjiokreślanyjakoaluzjagatunkowa
(wprowadzanabezuciekaniasiędopastiszuczycytatu,przedewszystkim
przeznaśladowaniewzorcaretorycznego)40.Sąwnim–opróczlirykówadre-
sowanychdozmarłego,opartychnaobrazachzprzeszłości,wyznaniachcier-
piącejpamięci,opisachucieczkiodbolesnychwspomnień–takżefragmenty
nawiązującewprostarchaizmemskładniowymdodawnychlamentacji:
dajciemipłakać
dajciemipłakaćbratamojego
płaczsiostryniechkrążynadnim
nieumilkłymptakiem
aletakżeaforystycznesentencje:„ilemusiałnamująćżycia/żebywyprzedzić
naswśmierci”41.ElegiaCz.Sobkowiaka42rozpoczynasięodprostegostwier-
dzenia„Mójbratumarłwpaździerniku”;poetabezżadnychsygnałównawią-
zaniadotradycjiżałobnejzdajerelacjęzjegozwykłegożyciaibezlitosnego,
wyniszczającegopochoduśmierci.
J.Podsiadłoofiarowujeswąelegięzmarłemuprzyjacielowi(Elegiadla
MarcinaKaczyńskiego)43,jakbywzamianzalekturęjegodziennika,którą
podmiotwpisujewwiersz.Charakterystycznadlatradycjigatunkumyśl
okruchościludzkichspraw(„zanimsamprzeminę”)kończysięniepocie-
szeniem,leczgorzkąpewnością,że„żadenBógniezstąpimiędzynierucho-
meczerwieliter”.
NazwajednegoznajpiękniejszychzbiorówwierszyIwaszkiewicza:Xenie
ielegie,nadrzędnawobectytułówposzczególnychutworów,promieniuje
znaczeniemnawszystkietekstytomu,każącjeczytaćjakozapisrozstawania
sięzeświatem.Piosenkazimowa,Pięćdziesiątypierwszy,azwłaszczaPożegnanie
39UtworyRóżewicza,któreznalazłysięwdwutomowejedycjiWydawnictwaLiterackiego:
T.Różewicz,Poezja,Kraków1988,cytujęzatymwydaniem,opatrująct.1symbolemPI,at.2
symbolemPII.Innezbiorypoetyoznaczamnastępująco:Pł–Płaskorzeźba,Wrocław1991;ZFR–
Zawszefragment.Recycling,Wrocław1998;W–Wyjście,Wrocław2004.Cyfrynastępująceposkró-
cieoznaczająnumerystron.
40Zob.:M.Mikołajczyk,Podjąćprzerwanydialog.OpoezjiUrszuliKozioł,Kraków2000,s.224
inast.Autorkaumieszczapoetkęwkręgupolskiegoneoklasycyzmu.
41Por.:U.Kozioł,Elegie,[w:]tejże,Postojesłowa,Wrocław1994,s.72–75.Podobnieniejedno-
znaczny,eklektycznycharaktermaElegiazimowaJ.B.Ożoga,będącawłaściwiecyklemwierszy,
połączonychmotywamitrumny,śnieguiślubuześmiercią.Mieścisięwniejstylizowananalu-
dowąpieśńweselna,któraprzechodziwplanktidialogzcieniemumarłej(zob.:J.B.Ożóg,Poezje
zebrane,t.II,Warszawa1977,s.43–47).
42Zob.:Cz.Sobkowiak,Elegia,[w:]Poetajestjakdziecko.NoweRoczniki.Antologia,wybór
ioprac.M.Chrzanowski,Z.Jerzyna,J.Koperski,Warszawa1987,s.288–289.
43Zob.:J.Podsiadło,Wierszezebrane,t.2,Warszawa1998,s.111.
