Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PiotrSzczukiewicz
Proflaktykawobeczjawiskaspołecznejanomii
17
niedotrzymujązobowiązań,aleprzekształcasięwswegorodzajuspiralęczyefekt
domina,prowadzącydoerozjizaufanianaszersząskalę.Ponieważsystemydemo-
kratyczneopierająsięnapewnejdoziezaufaniawyborcówdowybieranychosób
iinstytucji,więcłamanieobietnicwyborczychlubnaruszanieprawaprzezosoby
będącereprezentantamispołeczeństwastanowiźródłozepsuciademokracji,czego
przykłademmożebyćchoćbyniskafrekwencjawyborczalubzakładaniezgóry,że
żadenpolitykniedotrzymujeswoichobietnic.Powszechnaerozjazaufaniaprowa-
dzidotego,coPiotrSztompkaokreślajakonkulturęniepewnościicynizmu”
,co
oznaczanrozpowszechnionewspołeczeństwiereguły,któreprzyzwalająnawyko-
rzystywanieioszukiwanieinnychorazzalecająnieufność,podejrzliwość,ostroż-
ność,opartenaprzekonaniu,żeniktniejestgodnyzaufania“(Sztompka2007,
s.300).Badaczeszukającyantropologicznychpodstawprofilaktyki,azwłaszcza
odwołującysiędopojęciaosobyorazkoncepcjinaturyludzkiej,dostrzegązwiązek
międzytegorodzajuanomiąakryzysemrelacjiosobowych,którymożebyćpier-
wotnymźródłemwieluludzkichkryzysów(por.Wojcieszek,2005).
Zjawiskoanomiiwujęciupsychologicznym
Anomiaspołeczna,choćpozostajeugruntowanympojęciemwsocjologii,ajej
skutkibezsprzeczniemająwpływnafunkcjonowaniezarównoinstytucjiczyorga-
nizacji,jakteżposzczególnychosób,niejestzbytczęstoprzywoływanawpracach
psychologów.Samookreśleniefunkcjonujecoprawdaoddawnawpsychologii
rozwojowej,aleoznaczatampierwszyetaprozwojumoralnegoprzedheterono-
mią,socjonomiąiautonomią(np.J.Piaget,za:Kielar-Turska,2011).Znacznie
dalejidąceodwołaniaznajdziemywpsychologiizarządzaniaiorganizacji.Typo-
wymprzykłademjesttuzastosowaniekoncepcjianomiispołecznejdozrozumie-
niamotywacjiiopisuzachowańposzczególnychpracowników.Wtensposóbpo-
wstałopojęcieanomiipracowniczej,czylitakiejsytuacji,nwktórejwartości,choć
istnieją,niesąprzestrzegane,apracownicymająpoczucie,żeistniejąwiarygodne
usprawiedliwienia,którepozwalająoszukiwaćpracodawcę.Istotązjawiskajestto,
iżpracownikoszukującypracodawcęzczasupracy(np.przedłużanieprzerw),
pieniędzy(np.naciąganerozliczaniedelegacji)itowarów(np.wynoszeniesprzętu
biurowego)jestprzekonany,żenierobiniczłego”(Ambroziak,Maj,2012).
Rozważanianatentematodwołująsiędokoncepcjipsychologicznejanomii,
którąopracowałMarekKosewski(2007,2008).Analizujeonzachowaniajedno-
steknietylkoodstronyuleganiawpływomchaosunormatywnegoześrodowiska,
aletakżezperspektywypodmiotowej-wewnętrznychprocesówmotywacyjnych.
Wtymujęciuanomiatosytuacja,wktórejwartościtracąswojąmocregulacyjną
iniewpływająznacząconazachowaniepomimodeklaratywnejracji.Człowiek
wtakichokolicznościachpróbujeratowaćdobremniemanieosobie,tworząc
systemusprawiedliwieńdlazachowańsprzecznychzwartościami.M.Kosewski
