Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Nowewyzwaniaprofilaktyki
twierdzi,żesystemnormiwartościjestdlaspołeczeństwatym,czymukładod-
pornościowydlakażdegoczłowieka.Usprawiedliwieniapostępowanianiezgod-
negozwartościamiporównujedowirusaniszczącegoukładodpornościowy.
Odstronypsychologicznejanomięmożnawięcrozumiećjakoniekorzystne
rozwiązaniekonfliktumotywacyjnego,wjakimznajdziesięczłowiek.Konflikt
możepolegaćnakoniecznościdokonaniawyborumiędzykorzyściąosobistą
osiąganąprzezzaspokojeniepotrzebpodstawowychawartościami,którebudują
ipodtrzymujągodność.Kierowaniesięmotywemwartościzapewninkonsonans
godnościowy”
,apójściezazaspokojeniemwłasnychpotrzebwbrewgodności
prowadzidondysonansugodnościowego”
.Konsonansoznaczatuzgodnośćpo-
międzyobrazemsiebie(njakijestem?”),awłasnymzachowaniem(ncorobię?”).
Dysonansdotyczyspostrzeganejrozbieżnościmiędzyobrazemsiebie(np.njestem
uczciwymczłowiekiem”)azachowaniem(np.nprzywłaszczamsobiecudząwła-
sność”).Autoromawianejkoncepcjiuważa,żekonsonansprzynosisatysfakcję
wewnętrznąidobreemocjonalneprzeżycie,pozwalazaspokoićpotrzebęwłasnej
godności.Zkoleidysonansgodnościowyjestbardzotrudnydoutrzymania,bo-
wiemuderzawobrazwłasnejosobyipoczuciegodności.Coprawda,potrzeba
godnościjestsilniejmotywującaniżpotrzebakorzyści,jednakwsytuacjikonflik-
tupojawiasiętendencjadousprawiedliwieńipobłażaniasobie,podtrzymująca
dobremniemanieosobiepomimodysonansu.Dlategoczłowieksięgającporóżne
korzyściosobistekosztemwłasnychwartości,jednocześnieprzyjmujeróżneprze-
konaniaizachowaniaobronne,któremająpodtrzymaćdobremyślenieosobie
-zazwyczajsątoróżnegorodzajuusprawiedliwienia.Jednak,jakzauważaKosew-
ski(tamże),nawetnajbardziejwiarygodneusprawiedliwienianiezaspokajająpo-
trzebygodności,lecztylkochroniąjąprzeddeprywacją.Tymczasemczłowiek,po
to,abymócnormalniefunkcjonować,musiposiadaćminimumpoczuciawłasnej
wartościigodności,czylizaspokajaćpotrzebęgodności,anietylkojąchronić.Co
więcej,usprawiedliwieniautrzymująwiarygodnośćtylkowsytuacjach,dlaktó-
rychjeuzgodniono.Atooznaczadalekoidącąnietrwałośćpoczuciagodności
ustalonegowoparciuotakieusprawiedliwienia.Takrozumianaanomiaoznacza
poprostutendencjęczłowiekadoszukaniapozornieracjonalnychiwartościo-
wychuzasadnieńdlawłasnychzachowańniezgodnychzwyznawanymiwarto-
ściami.Prawdopodobniedasięczęściowowyjaśnićfunkcjonowanietakiejosoby
koncepcjąmechanizmówobronnychego.Jakwiadomomożeonobronićsięprzed
zagrożeniemdlawłasnejintegralnościpoprzezzaprzeczanie,racjonalizację,pro-
jekcję,idealizacjęitp.Zagrożeniedlapoczuciagodności(związanezdysonansem
godnościowym)zpewnościąmożeuruchamiaćtegorodzajuobrony.Należyjed-
nakdodać,żewiększośćmechanizmówobronnychmacharakternieświadomy
ispontaniczny.Tymczasemusprawiedliwieniatypowedlaanomiipsychologicz-
nejsąwdużejmierzeświadomeiodnosząsiędoobiektywnejsytuacji,wktórej
zostałyuzgodnione.
