Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trudnosięprzetodziwić,żewatmosferzetakichprzewrotów
pozoryzwyklebierzesięzarzeczywistość,utrzymując,żewszystko
raptownieinieodwracalniesięzmieniło,żewłaśnieoddanejdaty
poczynasięnowaepokaczyokres,żeniemapowrotudostarego
itd.Zmianawydajesiębowiemtakgwałtowna,żezamiastostop-
niowejewolucji,procesierozłożonymnafazyietapy,mówisięwte-
dyonagłychskokach,przerwach,definitywnychkońcachirównie
nieoczekiwanychpoczątkach.Popewnymczasieokazujesięwsze-
lako,żerzeczymająsięzgołainaczejiżeprzewrótnawetnajbar-
dziejradykalnyinieoczekiwanyokazujesięcezurąsztuczną,nie-
wielemającąwspólnegozrzeczywistymi,aleukrytymiprzedokiem
obserwatorazmianami,jakienaznaczniedłuższymodcinkuczasu
zachodziływliteraturze.Niemożnawszelako–itakajestteżteza
niniejszegorozdziału–lekceważyćoczekiwańwznieconychprzez
przewrót,śladówisygnałów,żeotowokolicachdanejdatywzrasta
uapetytnaprzemianę”,gdyżwtakichrazachimpulspłynącyzze-
wnątrzmożeujawnić–itakzwyklebywa!–skrywanegdzieśgłę-
biej,narosłeprzezlatapoczucieograniczeniaczywyczerpaniaśrod-
ków,jakimidysponujeliteratura.Samimpuls,nawetnajbardziej
doniosływsferzeżyciapublicznego,nieprzesądzajeszczeodalszym
kierunkurozwojuliteratury,gdyżmożetobyćzarównowybieganie
wprzyszłość,jakicofaniesięwczasyminione,niemniejsamago-
towośćzaakceptowaniaaktualnegostanuliteraturyniewedledo-
tychczasowychdokonań,lecztkwiącychwniejmożliwościjestsyg-
nałemznaczącymdlaśledzeniaskutkówprzewrotu.
Każdyprzewróthistorycznytegotypu,ojakimbyłamowa,bu-
dziłnadziejęioczekiwanieradykalnejzmianywdziedzinielitera-
tury,coprzedewszystkimwiązałosięzpojmowaniemjejrolijako
świadectwaidokumentuczasu,zprzyznawaniemwięcniekwe-
stionowanegopierwszeństwakategoriimimesis,adeprecjacją
wszystkiego,cowspołecznymodczuciustanowiłodomenęfikcji.
Towłaśniebyłowyróżnikiemtychfałszywychprzewrotów:prze-
mawiałydowyobraźnijakoapeldoprawdy,zwrotdouantyfikcji”,
powrótwięcdorzeczywistościnibyniezmistyfikowanej,uwolnio-
nejodbrzemieniaprzeszłościitradycji,otwartejnanowemożli-
wości,wcześniejnieprzeczuwane.Dlategożadenzuprzewrotów”
tegotypuniemógłsięobyćbezsłużącejjegointeresompospiesz-
nejperiodyzacji,naderprostejischematycznej,gdyżcałąmno-
gośćiróżnorodnośćzjawiskpoprzedzającychto,wcowierzono,
żejestzapowiedziąprawdziwejidługofalowejzmiany,mieściło
sięwniezróżnicowanejformuleuprzed”,takjakwszystkojeszcze
nienazwane,ledwieprzeczutewnadchodzącejprzyszłościzawie-
rałosięwokreśleniuupo”.
33
Fałszywe
przewroty
